Bağlaç Nedir ?
Tek başına anlamı olmayan, anlamca birbiriyle ilgili cümleleri yada cümlede görevdeş sözcük ve söz öbeklerini bağlamaya yarayan kelimelere bağlaç denir..
Bağlaç Örnekleri:
açıkçası, fakat, sadece, bile, zira, dahi, dE, dE…..dE, demek ki, fakat, gene, gerek…gerek(se), ha……..ha, hâlbuki, hatta, hele, hem, hem de, hem…..hem (de), ile, ise, ister…..ister(se), kâh……….kâh, kısacası, ki, lâkin, madem(ki), {nasıl} ki, ne var ki, ne yazık ki, ne……ne (de), nitekim, oysa, oysaki, öyleki ki, öyleyse, üstelik, ve, yada, veyahut, ya da, ya….ya (da), veya, yalnız, yeter ki, gene, yoksa, zira.
Bağlaçların Özellikleri
– Edatlardan farkı, aslına bakarsanız mevcud anlam ilgilerine dayanarak bağ kurmasıdır. Edatlar ise yeni anlam ilgileri kurarlar.
– Bağlaçların yerine noktalama işaretleri kullanılabilir.
– Bağlaçlar cümleden çıkarılınca anlam bozulmaz, fakat daralabilir. Bağlaçlar (ile hariç) önceki ve sonraki kelimeden ayrı yazılır. Bitişik yazılanlar bağlaç değil, ektir.
Örnek:
Eve gittim, fakat onu bulamadım. (bağlaç)
Konuşmak suretiyle ayağa kalktı. (edat)
Sözlüden gene zayıf almış. (zarf)
Ben de seninle geleceğim. (bağlaç)
Evde rahat çalışamadı. (çekim eki)
Sözde Ermeni soy kırımı (yapım eki)
Sen ki hep çalışmamı isterdin… (bağlaç)
Seninki de lâf işte… (çekim eki)
Evimizdeki hesap (yapım eki)
BAĞLAÇ ÇEŞİTLERİ
A. SIRALAMA BAĞLAÇLARI
“ve”
Cümleleri, anlam ve vazife bakımından benzer yada aynı olan kelimeleri, sözleri ve öğeleri birbirine bağlar.
Duygu ve fikir bir olmalıdır. özneleri
Köyünü, yaşlı dedesini ve ninesini özlemişti. nesneleri
Şiir ve roman okuma alışkanlığı edinin. nesneleri
Bana baktı ve güldü. cümleleri
Anlatılanları dinliyor ve çocuğa hak veriyordu. cümleleri
Aylarca ve senelerce sustu. benzer kelimeleri
Binlerce yerli ve yabancı gezgin geldi. sıfatları
– “ve” bağlacı yerine virgül yada “-İp”, “-ErEk” zarf-fiil ekleri de kullanılabilir:
Masaya yaklaştı ve kitabı aldı.
Masaya yaklaştı, kitabı aldı.
Masaya yaklaşıp kitabı aldı.
Masaya yaklaşarak kitabı aldı.
Not: “ve” bağlacından ilkin noktalama işareti kullanılmaz, bu bağlaçla cümle başlamaz. Uygar şiirde söze tesir ve çekicilik katmak için kullanılmaktadır, fakat doğru değildir.
“ve” bağlacı yerine & işaretini kullanmak son aşama yozlaştırıcıdır.
“ile, -lE”
“ve” ile görevleri aynı olmasına karşın devamlı birbirinin yerine kullanılamazlar. “ile”nin kullanım alanı daha dardır.
“ile” cümleleri birbirine bağlamaz; yalnız aynı görevdeki kelimeleri bağlar.
Duygu ile fikir bir olmalıdır.
Yaşlı büyükbabası ile ninesini özlemişti.
Edebiyatımızda en fazlaca yapıt verilen türler şiir ile romandır
Not: Edat olarak kullanılan ve zarf meydana getiren “ile”den farklıdır.
Mehmet ile Ali beyaz perdeye gittiler. (bağlaç)
Mehmet, Ali’yle beyaz perdeye gitti. (edat)
Mehmet heyecanla yerinden kalktı. (edat)
B. EŞDEĞERLİK BAĞLAÇLARI
“ya da, yada, veya, veyahut”
Aynı değerde olup da birinin tercih edilmesi ihtiyaç duyulan iki seçenek içinde kullanılırlar.
Biriniz gideceksiniz: Sen ya da kardeşin.
Bisiklet yada motosiklet alacağım.
Sen, ben yada başkası…
Sen olmasan veya (veyahut) seni görmesem dayanamam.
C. KARŞILAŞTIRMA BAĞLAÇLARI
“ya….ya”
İki seçenek sunulduğunda kullanılır.
Bunlar birbirinin zıttı olabilir
Biri yapılmadığında ötekinin yapılması gerekebilir.
Ya beni de götür ya sen de gitme.
Ya gel ya gelme.
Ya bu deveyi güdeceksin, ya bu diyardan gideceksin [1]
“hem…..hem (de)”
Her ikisi de geçerli olan iki durumu anlatır. Bunlar zıt da olabilir, eşdeğer da.
Hem çalışmıyor hem (de) yakınıyorsun.
Hem kitap okuyor hem de müzik dinliyor. Aynı anda
“ne……ne (de)”
– Aynı görevdeki kelimeleri, kelime gruplarını ve öğeleri birbirine bağlar.
Ne şiş yansın ne kebap. özneleri
Gönül ne kahve ister ne kahvehane. nesneleri
Ne İzmir’e gitmiş ve Bursa’ya. dolaylı tümleçleri
– Cümleleri de birbirine bağlar:
Üç senedir ne bir telefon açtı, ne de bir mektup yazdı.
Onu ne gördüm ne de tanıdım.
Ne aradı ne (de) sordu.
Ne kızı verir, ne de dünürü küstürür.
Ne doğan güne hükmüm geçer,
Ne halden anlayan bulunur.
– Cümleleri -yapı bakımından pozitif oldukları hâlde- negatif yapar. Yüklem pozitif durumdadır.
Ne kendi rahatsız oldu ne de halkı huzursuz etti. (kendisi rahatsız olmadı, halkı da huzursuz etmedi)
Yüklem negatif çekimlenirse ifade bozukluğu meydana gelir.
Ne çay ne kahve içmedi.→ “Ne çay içti ne kahve” olmalıydı.
– Zıt anlamlı iki sıfatla beraber kullanılarak onların içinde bir durum ifade eder.
Dışarıdaki hava ne soğuk ne sıcak.
Yapmış olduğu işe ne kolay ne de zor denebilir.
Not: “Ne zor, ne acı günler yaşadık” örneğinde “ne zor” ve “ne acı” sözleri ayrı ayrı da (biri olmadan) kullanılabileceği için buradaki “ne”ler bağlaç oluşturmaz.
“dE….dE, gerek……gerek, olsun…..olsun, kâh……kâh, ha……ha”
Öğeleri ya da cümleleri birbirine bağlarlar.
Öğretmeni de arkadaşları da onu fazlaca merak ettiler. özneleri bağlamış.
Annesini de babasına da özlemişti. nesneleri bağlamış.
Dinlence süresince dinlenmiş de gezmiş de. yüklemleri bağlamış.
İzmir’e de Aydın’a da uğrayacağız. dolaylı tümleçleri
Fizikten de anlamam kimyadan da.
Gerek sen gerek(se) o, güzel çalıştınız.
Gerek baba gerek anne tarafınca bir akrabalıkları yok.
Ali olsun, Ahmet olsun, ikisi de çalışkan ve zekîdirler.
Kâh yıkılıyor, kâh kalkıyor, fakat yılmıyor.
Ha Ali ha Veli, ne farklıdır?
D. KARŞITLIK BAĞLAÇLARI
“fakat, fakat, lâkin, yalnız, sadece, ne var ki, ne yazık ki”
“fakat, fakat, lâkin” aynı anlamlı bağlaçlardır. “yalnız, sadece, ne var ki, ne yazık ki” de bunlara yakın bağlaçlardır.
– “fakat, fakat, lâkin, yalnız, sadece, ne var ki, ne yazık ki” bağlaçları, aralarında zıtlık bulunan iki ayrı ifadeyi, cümleyi birbirine bağlar.
Fazlaca tembeldi, fakat başarı göstermiş oldu.
Yiyecek azca, fakat doyurucu.
Yerinde ve zamanında konuşmaya dikkat ediyorum, fakat kimi zaman yanlış anlaşılıyorum.
Süratli yürüdü, sadece yetişemedi.
Bu işe başlıyorum, sadece bugün bitiremem.
Hava nemliydi, fakat yağmur yağmıyordu.
Altmış yaşlarında, kır saçlı; fakat dinç bir adam bağırdı.
Bu tarz şeyleri götür, yalnız diğerlerini getirmeyi unutma.
Not: Bir cümle bu bağlaçlardan biriyle başlayabilir. Bu durumda bu bağlaçlar iki bağımsız cümleyi birbirine bağlamış olur..
… Ne var ki sanatçıyı bu yüzden eleştirmek doğru olmaz.
– “ne yazık ki” bağlacı fazlaca fena ve acı sonları bildirir.
İnsanlara hep vefa gösterdi; ne yazık ki kendisi onlardan vefa görmedi.
– “ne var ki” bağlacı umarsızlık ifade eder.
En yüce duyguların tohumları ekildi; ne var ki dünya, insanları kendisine benzetmişti.
– “fakat, fakat, lâkin, yalnız, sadece”, niçin, koşul, uyarma bildirir
Arkadaşının kalbini kırdı, fakat fazlaca pişman oldu.
Bizimle gelmene izin veririz, fakat yolda fazla sual sormayacaksın.
– Bir tek “fakat” bağlacı pekiştirme anlamı katar.
Güzel, fakat fazlaca güzel eserler bırakmış atalarımız.
– Gene yalnız “fakat”, cümle sonunda, dikkat çekmek için kullanılır.
Bak kızarım fakat!
Bu şekilde söylersen darılırım fakat!
“asla eğer olmazsa” ve “bari”
Çarşıdan elimiz boş döndük. Asla eğer olmazsa iki kaset alsaydık.
“oysa, oysaki, hâlbuki”
Aralarında zıtlık, aykırılık bulunan iki cümleyi “tersine olarak, -dİğİ hâlde” anlamlarıyla birbirine bağlar.
Onu özledim, oysa gideli fazlaca olmadı.
Gelemeyeceğini söylemiş oldu, hâlbuki vakti vardı.
Not: Bu bağlaçlar anlam bakımından zıt olmayan cümleler içinde kullanılırsa ifade bozukluğuna neden olur.
Daima birinciydi, oysa fazlaca çalışırdı. (ifade bozuk)
E. GEREKÇE BAĞLAÇLARI
“zira”
“Şundan dolayı, şu sebeple” anlamlarına gelir.
Niçin bildirir.
Eve gittim, zira babam çağırmıştı.
Otobüse yetişemedik; zira evden geç çıkmıştık.
“madem(ki)”
Madem gelecektin, haber verseydin.
“zira”
“zira” anlamında kullanılır.
Tanrı’a sığın şahs-ı halîmin gazabından
Zira yumuşak huylu atın çiftesi pektir
“yoksa”
Ver diyorum, yoksa yersin dayağı.
“{nasıl} ki”
Acil etmez, ağırdan alır; {nasıl} ki bu akşam ağırdan alıyor.
“değil mi ki”
F. ÖZETLEME BAĞLAÇLARI
“kısacası, demek ki, açıkçası, öyleyse, doğrusu, özetle, o hâlde, anlaşılıyor ki”
… Kısacası kendimizi toparlamalıyız.
… Demek ki ülkemiz bunlardan dolayı gelişmiyor.
… Açıkçası bu işi istemiyorum.
… Öyleyse gidelim dostlar.
G. PEKİŞTİRME BAĞLAÇLARI
“bile, dE, hem de, dahi, üstelik, hatta, ek olarak, bundan başka”
Bu bağlaçlardan bazıları bazı durumlarda birbirlerinin yerine kullanılabilirler.
– “bile” kullanılan bir cümle daha ilkin kullanılmış bir cümlenin ya devamıdır ya da devamı şeklinde görünür.
Bunu sen bile başarabilirsin.
Bağırsan bile duymaz.
Tembel adam, olur, demiş. Demiş fakat yerinden bile kalkmamış.
Hatta parasını bile ödemişti. / Hatta parasını ödemişti bile.
Çölde suyun bir damlası bile değerlidir.
– “bile” yerine “de” yada “dahi” de kullanılabilir.
Bunu sen de başarabilirsin.
Bağırsan da duymaz.
Tembel adam, olur, demiş. Demiş fakat yerinden dahi kalkmamış.
Hatta parasını dahi ödemişti. / Hatta parasını ödemişti dahi.
Çölde suyun bir damlası dahi değerlidir.
– “hatta, hem de, ek olarak, üstelik”
Belle, kazmayla, hatta elleriyle kazıdılar.
Gördüm, hatta konuştum da.
Konuşmuyor; üstelik gülmüyor da.
Çalışıyor, hem de sabahtan akşama kadar.
H. “DE, Kİ, İSE” BAĞLAÇLARI
“dE”
– Daima kendinden önceki kelimeden ayrı ve de, da şeklinde yazılır; bitiştirilmez, te, ta şeklinde yazılmaz. “ya” ile beraber kullanıldığında da ayrı yazılır: “ya da”
Kelimenin son hecesine kalınlık-incelik bakımından uyar.
– Çoğu zaman “dahi, bile, üstelik, hatta” bağlaçlarıyla özdeştir.
Bu suali Ali de bildi dahi, bile
Artık gönlümü alsa da önemi yok. dahi, bile
– Cümleleri, aynı görevdeki kelimeleri ve sözleri birbirine bağlar ve değişik anlamlar katar:
Sorsan da söylemem asla
Erzakını hazırla da pikniğe gidelim.
Cümleleri bağlamış, burada pikniğe gitmek için erzak hazırlama şartı var.
Birazcık müsaade etsen de işime baksam rica, talep, yalvarma
Büyüyecek de bana bakacak. Küçümseme, alay
Çalışıp da kazanacaksın. koşul
Dün bizi bekletti de gelmedi. yakınma
Çalışayım da gör neler yapacağımı. övünme
Tertipli çalıştı da başarı göstermiş oldu. için, neden-sonuç
Koşsan da yetişemezsin. değişmezlik
Tüm yıl okumamış da şimdi kitap kurdu oluverdi.
Zıt anlamlı cümleler arasına girmiş.
– Tekrarlanan kelimelerin arasına girerek anlamı sağlamlaştırır:
Ev de ev olsa bari küçümseme
Çalış da çalış… abartma
– “fakat” bağlacının yerine kullanılabilir; cümleleri ve öğeleri birbirine bağlayabilir:
Süratli süratli koştu da yetişemedi. cümleleri bağlamış
– Edattan ve zarftan sonrasında gelmiş olarak anlamı pekiştirebilir:
O denli da soğuk değil.
Bu şekilde davranmanız {hiç de} iyi olmadı.
“ki”
Bir tek “ki” biçimi vardır.
Kendinden önceki ve sonraki kelimelerden ayrı yazılır.
Türkçe değil, Farsça bir bağlaçtır ve Türkçe cümle yapısına aykırı olarak kullanılır.
– Anlam bakımından birbiriyle ilgili cümleleri birbirine bağlar.
Bir şey biliyor ki konuşuyor. (sebep-sonuç)
Baktım ki gitmiş. (şaşkınlık)
Sadece ne yazık ki bu şekilde olmadı.
– Birisinden alıntı yapılacağı süre kullanılır.
Mustafa Kemal Atatürk diyor ki: … (izahat)
– Özneyle yada tümleçlerle ilgili izahat yapılacağı süre kullanılır. Kimi zaman “ki” ile başlamış olan bu izahat iki kısa çizgi içinde verilir.
Ben ki hep sizin için çalıştım. (pekiştirme)
Siz ki beni tanırsınız, niçin bu şekilde düşünüyorsunuz?
O yerden -ki hepimiz kaçar- sen de kaç.
– ”ki” kullanılan bazı cümlelerin “ki”den sonraki kısmı söylenmez.
Imtihanı kazanabilir miyim ki… (şüphe)
Bu adama güvenilmez ki! (yakınma)
Acaba çocuğa kızarlar mı ki? (kaygı)
– Yeniden edilen kelimeler içinde kullanılır.
Adam belâ ki ne belâ…
– Abartma anlamı katar.
Bugün öyleki yorgunum ki…
– Bu bağlaç birkaç örnekte kalıplaşarak bitişik yazılmaktadır.
Bir ihtimal, zira (burada meşhur uyumuna girmiş), hâlbuki, mademki, meğerki, oysaki, sanki.
“ise”
Karşılaştırma ilgisi kurar, karşıtlığı sağlamlaştırır.
Yağmur yağıyor, evim ise fazlaca uzakta. (bağlaç)
Adam konuşuyor, çocuksa hep susuyordu. (bağlaç)
Ek-fiilin koşul çekimiyle karıştırılabilir.
Çocuk başarılıysa sınıfını geçer. (ek-fiilin şartı)
YAPI BAKIMINDAN BAĞLAÇLAR
1. BASİT BAĞLAÇLAR
Ek almamış (kök hâlindeki) zarflardır. ve, ile, de, fakat, eğer…
2. TÜREMİŞ BAĞLAÇLAR
Yapım eki almış zarflardır. özetlemek gerekirse, yalnız, üstelik…
3. BİRLEŞİK BAĞLAÇLAR
Birden fazla kelimeden oluşurlar ve bitişik yazılırlar. yoksa, hâlbuki…
4. ÖBEKLEŞMİŞ BAĞLAÇLAR
Birden fazla kelimeden oluşur ve ayrı yazılırlar. ya da, ne var ki, hem de…
- bağlaçlar
- bağlaçlar nedir
- bağlaçlar ingilizce
- bağlaçlardan sonrasında virgül gelir mi
- bağlaçlar gramer.net
- bağlaçlar matematik
- bağlaçlar mantık
- bağlaçlar örnek
- bağlaçlar ingilizce pdf
- bağlaçların yazımı
- Bağlaç
- Sıralama Bağlaçları
- Bağlaç Olan De Eki 10 Örnek Cümle
- Edat Bağlaç Farkı
- Pekiştirme Bağlaçları
- Yapı Bakımından Bağlaçlar
- Edatlar cümleden çıkarıldığında anlam bozulurmu
- Karşıtlık Bağlaçları
- Bağlaç Çeşitleri
- Bağlaçların Özellikleri
- Öbekleşmiş Bağlaç
- Bağlama Edatları
- Karşılaştırma Bağlaçları
- Türemiş Bağlaç
- De Ve Da Ne Süre Ayrı, Ne Süre Bitişik Yazılır?