CERN Nedir? CERN amacı, katılımcıları ve detaylı bilgiler

Özetlemek gerekirse CERN

CERN (sörn diye okunması mümkün), 1950’lerde Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü olarak çalışmalara başladı. Bugün Avrupa Parçacık Fiziği Laboratuvarı olarak da biliniyor. Dünyanın en prestijli araştırma merkezlerinden kabul edilen CERN’ün temel işi fiziktir. Bunun temeli de evreni neyin çalıştırdığını, nereden geldiğini ve nereye gittiğini bulmak. CERN’de, dünyanın en büyük ve en karmaşık makinelerinden bazıları; tabiat ananın en ufak yapı taşlarını, temel parçacıkları incelemek için kullanılır. Bu ufak madde parçacıkları çarpışarak tabiat ananın temel yasalarını çözer. Laboratuvar, araştırmacıların kullanımı için en gelişmiş bilimsel olanakları sağlıyor. 

CERN, 1954 senesinde kurulan ve İsviçre-Fransa sınırında yer edinen bir internasyonal bilimsel kuruluştur. İsviçre’nin Cenevre şehrinin civarlarında yer alır ve büyük bir yeraltı tünel sistemi olan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC) dahil olmak suretiyle bir takım büyük parçacık hızlandırıcı ve gözlem tesisi ihtiva eder. CERN, fizik, nükleer fizik ve temel parçacık fizik alanlarında araştırmalar yapmak için kullanılan bu tesisleri işletir.

CERN’in kurum amacı

CERN’in temel amacı, temel parçacık fiziği ve nükleer fizik alanlarında araştırma yaparak evrenin temel yapısını ve işleyişini daha iyi anlamaktır. CERN’in kurum amacını aşağıdaki ana hedeflerle açıklayabiliriz:

a. Temel Parçacık Fiziği Araştırması: CERN, temel parçacık fiziğinin çeşitli taraflarını incelemek için parçacık hızlandırıcılarını kullanır. Parçacık fiziği, atomaltı parçacıkların davranışını ve etkileşimlerini inceleyerek, evrenin temel yapısını keşfetmeyi hedefler. CERN, bu alanda meydana getirilen büyük deneylerle bilhassa Higgs bozonu benzer biçimde mühim parçacıkların keşfine katkıda bulunmuştur.

b. Nükleer Fizik Araştırması: CERN, hem de nükleer fizik alanında da emek harcamalar yapmaktadır. Nükleer fizik, atom çekirdeklerinin yapısı, özellikleri ve etkileşimlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Bu emek harcamalar, radyoaktif maddelerin özelliklerinin anlaşılması ve nükleer enerji üretimi benzer biçimde uygulamalara katkıda bulunabilir.

c. Teknolojik İnovasyon: CERN, yüksek enerjili parçacık hızlandırıcılarının ve detektörlerinin geliştirilmesinde mühim bir rol oynamıştır. Bu teknolojiler, tıbbi teşhis ve tedavi, endüstriyel uygulamalar ve daha birçok alanda kullanılmıştır.

d. Internasyonal İşbirliği: CERN, dünya genelinden birçok ülkenin katılımıyla internasyonal bir bilimsel ortaklaşa iş örneği oluşturur. Bilim adamları, mühendisler ve teknisyenler internasyonal bir ortamda emek vererek büyük ve mühim projeleri beraber yürütürler.

CERN, evrenin temel yapısını idrak etmek ve teknolojik gelişimleri teşvik etmek için oldukca büyük bir öneme haizdir ve bilim dünyasında mühim bir oyuncu olarak kabul edilir.

CERN katılımcı ülkeler hangileridir?

CERN, Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi olarak bilinir ve 23 üye ülkeye haizdir. Bu ülkeler şunlardır:

Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İsrail
İtalya, Hollanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Sırbistan, Slovakya Cumhuriyeti, İspanya, İsveç, İsviçre, İngiltere.

Ek olarak, Kıbrıs, Estonya ve Slovenya CERN’e tam üyelik sürecinde olan ortak üye ülkelerdir. Hırvatistan, Hindistan, Letonya, Litvanya, Pakistan, Türkiye ve Ukrayna ise CERN ile ortaklaşa iş icra eden ortak üye ülkelerdir.

CERN ve Türkiye

Türkiye, dünyanın en mühim araştırma merkezlerinden kabul edilen İsviçre’deki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’ne (CERN) ortak üye oldu. Türkiye, CERN’e gözlemci üye olarak 1961 yılından bu yana katılmaktaydı. Sadece, Türkiye’nin CERN’e ortak üye olarak iştirakı, Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız’ın da katılmış olduğu bir törenle 2015 senesinde gerçekleşti . Ortak üyelik anlaşmasına Türkiye adına Birleşmiş Milletler Cenevre Sürekli Temsilcisi Büyükelçi Mehmet Ferden Çarıkçı imzalarken CERN adına Genel Müdür Rolf Heuer imzaladı.

Ortak üyelik anlaşması ile beraber Türkiye yapacağı maddi katkı yardımıyla CERN’in kurum ihalelerinden hisse alabilecekti ve Türk bilim adamları burada kadrolu olarak araştırmalara katılabilecekti.  Sadece, 2012 senesinde Türkiye kendi isteğiyle tam üyelik sürecinden çekilerek kısmi üyeliğe geçti. Üye ülkeler ulusal gelirleri oranında CERN’e katkıda bulunuyorlar. CERN, maddenin temel yapı taşı olduğu kabul edilen ve kuark denilen Higgs Bozonu üstünde araştırmalarına devam ediyor.

Büyük hadron çarpıştırıcısı

CERN’ün hızlandırıcı kompleksi, üç temel bağımlı hızlandırıcı çevresinde inşa edildi. En eski, Proton Synchrotron (PS), 1950’lerde inşa edildi ve dünyanın en yüksek enerji hızlandırıcısıydı. 1970’lerde inşa edilen Süper Proton Synchrotron (SPS), 1980’lerde CERN’in ilk Nobel ödülünün sahnesiydi. Büyük Elektron-Pozitron çarpıştırıcısı (LEP) 1989 senesinde gösterildi. 2000 yılına kadar laboratuarın amiral gemisi araştırma makinesiydi.

CERN, Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi anlamına gelen Fransızca  “Consei Européen pour la Recherche Nucléaire” sözcüklerinin kısaltmasıdır. Kurum, İsviçre ve Fransa sınırında yer edinen dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarı hem de.CERN temel olarak evrenin temel parçacıkları ve tabiat yasalarıyla ilgilenirken, bilim alanında da pek oldukca mühim pencere araladı. Mesela, 1989’da Tim Berners-Lee adlı bir bilim adamı, dağıtılmış bir informasyon sisteminin oluşturulmasını önerdi. Bu sistem, World Wide Web dediğimiz şeye dönüştü. Aslına bakarsak, dünyanın ilk Web sayfası CERN içindi.

CERN’ün kurum amacı nedir?

CERN’de şimdiye kadar W ve Z bozonları, atomik simetriler ve Higgs bozonunu çağrıştıran bozon ortaya çıkarıldı. Bir tek keşifleri için değil, kuramsal fiziğe ilişkin pek oldukca bulgunun deneysel olarak ortaya konmasına da ev sahipliği yapmış oldu. CERN, bir tek parçacık fiziğinin şaşırtıcı yaşamına ışık tutmakla kalmayıp hem de internasyonal işbirliğine, amaç ve ilerlemeye de dikkat çekiyor. Enerjiyi ve maddenin formlarını inceleyerek evrenin {nasıl} çalmış olduğu hakkında daha çok informasyon sahibi olmayı öğrenmek amacıyla kuruldu. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı dahil dünyanın en gelişmiş ekipmanlarından yararlanır.

CERN hakkında bu tarz şeyleri biliyor muydunuz?

  1. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı uzaydan daha soğuktur ve şu anda dünya üstündeki en büyük makinedir.
  2. Meşhur bilim adamı Stephen Hawking CERN için şu sözleri dile getirmiştir; “CERN tarafınca bulunan Tanrı parçacığı evreni tahrip edebilir. “
  3. CERN ve benzeri tesislerde parçacık fiziği için geliştirilen karmaşık cihazlar, kanser teşhisinde kullanılan en yaygın vasıta olan PET taramaları da dahil olmak suretiyle oldukca sayıda başka kullanıma vesile oldu.
  4. CERN’de 110’dan fazla milletten 12,500’den fazla bilim insanı emek harcamalar yapıyor.

Yorum yapın