Evren İle İlgili En İlginç Olaylar Nedir?

Kim bilir fiziğin en kuvvetli yönü, ve aslına bakarsak bir tüm olarak kozmosun en şaşırtıcı yanı, fizik kanunlarının ve teorilerinin evrenselliğidir.

Tişörtünüze bastırabileceğiniz kadar minik bir kaç çözülememiş denklem evrenin bir ucundan
öteki ucuna kadar yaşanmış olan fenomenleri açıklayabilir. Bununla beraber bu denklemler Evrenin ilk anlarından (Big Bang) belli olmayan geleceğe kadar da geçerliliklerini sürdürür. O süre çağdaş fiziğin ne kadar güçlü bulunduğunu birlikte görelim.

Evren İle İlgili En İlginç Olaylar Nedir?
Avrupa Cenup Gözlemevi’nin Şili’deki Oldukça Büyük Teleskobu ile meydana getirilen gözlemler, Samanyolu’nun merkezindeki süper kütleli kara deliğin yörüngesinde dönen bir yıldızın, Einstein’ın genel görelilik teorisinin öngördüğü şeklinde hareket ettiğini ilk kez ortaya çıkardı.
(Fotoğraf: © ESO / L. Calçada)

Yerçekimi Oyunları

Albert Einstein ‘in “Genel Görelilik Teorisi ve Yerçekimi Kuramı” günümüz dünyasında yerçekiminin {nasıl} çalmış olduğu mevzusunda kabul edilmiş bir teoridir. Özetlemek gerekirse madde ve enerji uzay-zamanı bükerken, uzay-zaman ise maddeye {nasıl} hareket etmesini söyler ve bunun sonucunda “süre” dediğimiz kavram ortaya çıkar yada geçer. Matematik kısmı birazcık karışık diyebiliriz. Tüm bu bükülmeyi, hareketi ve eğrilmeyi açıklamak için birbiri ile iç içe geçmiş 10 değişik denklemi kullanmaktayız ve bu denklemler tahmin edebileceğinizden fazlaca fazla güç barındırmaktadırlar.

Evren İle İlgili En İlginç Olaylar Nedir?
Einstein’ın genel görelilik teorisi, Dünya’daki uzay-zamanın bir tek çarpık değil, hem de gezegenin dönüşüyle de büküleceğini öngördü.

Örneklerle açıklayacak olursak zayıf yerçekeminin olduğu alanlarda Albert Einstein ‘in denklemleri daha önceleri fırlatılan toplardan, hidroelektrik barajlara kadar yerçekimini açıklamada kullanılan Newtonian (Newton‘in yerçekimi tanımı) yerçekemini tanımına benzer sonuçlar vermekte. Dünyanın yüzeyinden daha da ötelerde Einstein’in teorisi daha öne çıkmakta ki günümüzde GPS ile daha kati sonuçlar alabilmek ve güneş sisteminde bulunan gezegenlerin konumlarını daha doğru tahmin edebilmek için kullanılmakta.

Asla bir halde değiştirilmeyen bu denklemler daha da ileri giderek “Kara Delik ‘leri” ve emek verme şekillerini açıklamada, evrende ki genişlemeyi, kara maddeyi ve Büyük Patlama’yı (Big Bang, evrenin başlangıcı olarak kabul edilen vaka) açıklamada bile kullanılmaktadır.

Evrenin, dönemin ve kozmik uzayın bir tek 10 denklem ile açıklanması bizlere gösteriyor ki yaşadığımız bu evren genişlemesine karşın başından beri sınırı olan bir zamana haiz.

Nükleer Enerji

Fizikçiler nükleer kodları 1940’dan itibaren çözmekteydiler. Ne kadar ellerinde bulunan değişen teknolojinin astronominin en şaşırtıcı gizemlerinden birinin kapılarını aralayacağına pekte olasılık vermeselerde, o olasılık gerçeğe dönüştü. Aynı tarihlerde bilim adamları dünyanın yaşını tahmin etmeye yerbilim (yer bilimi), paleontoloji (taş bilimi) ile başlamışlardı. Ek olarak ellerinde ki bilgilerle Güneş’in niçin bu kadar parlak ve sıcak yandığını da çözmeye çalışıyorlardı. Fakat tüm bu denemeler üzücü bir halde sonuçlanamaz iken ellerinde ki en iyi açıklamalar bir tek bir kaç milyon yıl öncesini açiklayabiliyordu.

Evren İle İlgili En İlginç Olaylar Nedir?

Fakat Nükleer Fizik tam anlamıyla yepyeni kapıları aralama potansiyeline sahipti ve bilim adamları bu potansiyelleri fark ettiklerinde bir nükleer reaksiyonu (ekstrem derecede işi ve yoğunluk barındıran deneyler) tetiklemeleri çokta uzun sürmedi. Daha sonraları bilim adamları nükleer reaksiyonların bir tek insan eliyle yapılmadığını, bu olayların tabiatın kendisinde aslına bakarsan bulunduğunu farkettiklerinde ise vakalar daha da ilerledi, farkettikleri yer ise yıldızların kalbiydi.

Hidrojenin nükleer füzyonu yardımıyla yıldızla milyarlarca yıl var olabiliyorlar ve daha da garip olan yıldızları açıklamak için kullanılan denklemlerde herhangi bir değişim yapmadan nükleer enerjiyi, kullanılabilir enerjiye çevirildiginde kullanılan denklemlerle aynı olduğu görüldü ve fizik hayatına yeni giren Nükleer Fizik tüm evreni şaşırtıcı şekilde açıklamayı başardı.

Hareket Kanunları

Evren İle İlgili En İlginç Olaylar Nedir?
Evren İle İlgili En İlginç Vakalar Nedir?

Her şey bir yana fiziğin evrenselliğini idrak etmek için karmaşık denklemler, görelilik yada nükleer reaksiyonlara ihtiyacımız yok. Çokta uzağa gitmeden en basitinden bir otomobil kazasında bile bunu aslına bakarsan görebiliriz yada bir elmanın dalından düşmesinden.

Iki vasıta çarpıştığında, hareketin, enerjinin korunumu ve momentum kuralları ile açıklanır.
Toplamda ortaya çıkan enerji, olayın sonunda ki enerjiye devamlı eşittir. Oldukça kolay kurallar ile araştırmacılar kaza anını tekrardan canlandırabilir ve kazanın aslına bakarsak hangi sürücünün hatası
bulunduğunu bulabilir.

Evrende ki çarpışan tek şey doğal ki de araçlar değil.

Yıldızlar da çarpışırlar, galaksiler birleşir, gaz bulutları karışır. Enerjinin Korunumu kanununu içinde barındırmayan bir astoronomi yada fizik araştırması bulmak ciddi anlamda nadirdir. Bilim adamları neredeyse evrende ki her şeyi anlamada bu teorileri kullanırlar.

Gaz bulutları niçin ışınım yayar?

Peki Nötron Yıldızı niçin dönüş hızını değiştirir?

Galaksiler çarpıştıklarında, birleştiklerinde neler olur?

Hepsinin ve büyük olasılıkla daha fazlasının cevabı “Enerjinin ve Momentumun Korunumunda” saklıdır.

Yusuf Can KILIÇ

Yorum yapın