Bazı metaller neme, asitlere maruz kaldıklarında, yüzeylerinde ilgili metal oksit oluşumu sebebiyle aşınır yada renk değiştirir. Bu işleme korozyon denir. Paslanmış demir yada oksitlenmiş bir alüminyum bu duruma örnek verilebilir.
Korozyon, malzemelerin; çevrelerindeki maddeler ile aralarındaki elektrokimyasal reaksiyonların fazlaca yaygın bir sonucudur. Elektrokimyasal süreçlerin bileşikleri elementlere ayırma yada yeni bileşikler oluşturma kabiliyeti, yapıcı olmasıyla birlikte yıkıcı da olabilir.
Korozyon tehlikeli ve son aşama maliyetli bir sorundur. Bundan dolayı binalar ve köprüler çökebilir, petrol boru hatları kırılabilir, kimyasal tesisler sızıntı yapabilir ve banyoları su basabilir.
Aşınmış elektrik kontakları yangınlara ve öteki sorunlara niçin olabilir, aşınmış tıbbi implantlar kan zehirlenmesine yol açabilir ve hava kirliliği dünya genelinde sanat eserlerinde korozyon hasarına niçin olabilir. Korozyon, on binlerce yıl süresince kaplarda saklanması ihtiyaç duyulan radyoaktif atıkların güvenli bir halde bertaraf edilmesini tehdit eder.
Iyi mi Önlenir?
Korozyondan korunma yollarına örnek verecek olursak; Yüzeyi boyamak, yağlamak, greslemek, galvanizlemek, krom kaplamak yada alaşım yapmak suretiyle önlenebilir.
Koruyucu kaplama. Yeni bir kat boya, metal yapınızın görünümünü iyileştirecek ve korozyonu önleyecektir.
Metal Kaplama. Kuramsal olarak, kaplama neredeyse boyamaya benzer.
Korozyon önleyicileri. Antipas şeklinde pas önleyici araç-gereç ile korozyonu önleyebilirsiniz.
Kurban kaplamalar. korumada korunmak istenen metalden daha düşük bir oksitlenme potansiyeli olan öteki bir metalle kaplayarak elde edilebilir.
Korozyon Türleri
Çıplak gözle görülebilen birçok değişik türü vardır, bunlardan bazıları: tek tip korozyon, oyuklaşma, aralık korozyonu, ipliksi korozyon, galvanik korozyon, çevresel çatlama ve aşındırıcı korozyon.
En yaygın türleri elektrokimyasal reaksiyonlardan oluşur. Çoğu zaman korozyon, aynı metal yüzeydeki atomların bir çok yada tamamı oksitlendiğinde ve tüm yüzeye zarar verdiğinde meydana gelir. Bir çok metal kolayca oksitlenir; elektronlarını havada yada suda oksijene (ve öteki maddelere) yitirme eğilimindedirler. Oksijen indirgendikçe (elektron kazanır), metalle bir oksit oluşturur.
Birbiriyle temas halinde olan değişik metal türleri üstünde indirgeme ve oksidasyon meydana vardığında, sürece galvanik korozyon denir.
En yaygın olarak elektronik ekipmanlarda meydana gelen elektrolitik korozyonda, su yada öteki rutubet, aralarında elektrik voltajı uygulanan iki elektrik kontağı içinde sıkışıp kalır. Netice, istenmeyen bir elektrolitik hücredir.
Özgürlük Anıtı şeklinde metal bir yapıyı örnek alalım. Uzaktan kuvvetli ve kalıcı görünüyor. Sadece neredeyse tüm metal nesneler şeklinde, çevresindeki maddelerle reaksiyona girmiş olduğu ve bozulmuş olduğu için kararsız hale gelebilir. Kimi zaman bu aşınma zararsız ve hatta faydalıdır: Heykelin bakır derisini kaplayan yeşilimsi patine, altındaki metali havanın verdiği zararlardan koruyordu.
Sadece heykelin içindeki korozyon seneler içinde ciddi zararlara niçin oldu. Demir çerçevesi ve bakır kabuğu, devasa bir galvanik hücrenin elektrotları şeklinde davrandı, böylece heykelin yüzüncü yıl dönümü olan 1986’da çerçevenin neredeyse yarısı paslandı.
Organik koruma
Bazı metaller organik bir pasiflik yada korozyona karşı direnç kazanır. Bu, metal havadaki oksijenle reaksiyona girdiğinde yada içten korozyona uğradığında meydana gelir. Netice, metalin daha çok reaksiyona girme eğilimini engellemiş olan ince bir oksit filmidir.
Bakır üstünde oluşan patina ve bazı heykel malzemelerinin aşınması buna örnektir. İnce film, yapısal stres (mesela bir köprü üstünde) yada kazıma, çizilme sebebiyle hasar görürse, tahrip olursa kaplama başarısız olur.
Bu şeklinde durumlarda araç-gereç tekrardan pasifleşebilir, sadece bu mümkün değilse, yalnızca nesnenin bazı kısımları paslanır. O vakit hasar çoğu zaman daha kötüdür şundan dolayı bu bölgelerde yoğunlaşmıştır.
Zararı dokunan korozyon çeşitli şekillerde önlenebilir. Elektrik akımları, normalde bunlara haiz olmayan metaller üstünde eylemsiz filmler üretebilir.
Bazı metaller ise, belirli ortamlarda ötekilerden daha kararlıdır ve bilim adamları, belirli koşullar altında performansı çoğaltmak için paslanmaz çelik şeklinde alaşımlar buluş etmişlerdir.
Bazı metaller, korozyona direnen kristal olmayan bir yapı kazandırmak için lazerlerle işlenebilir. Galvanizlemede demir yada çelik daha etken çinko ile kaplanır. Bu, demirden ziyade çinkonun korozyona uğramış olduğu bir galvanik hücre oluşturur.
Feyza Kirazoğlu