Öyküleme İle Betimleme Arasındaki Fark

Betimleyici ifade bir fotoğraf karesi gibidir. Durağandır. Paragrafda anlatılanların resmini çizebilirsin bir kağıda. Aslına bakarsan betimleyici ifade için sözcüklerle fotoğraf çizme sanatı denir. Sıfatlar bol miktarda kullanılır. Bol miktarda benzetme yapılır.

Oysa öyküleyici ifade bir film karesi gibidir. Durağan değildir. Hareket vardır. Eylemler bol miktarda bulunur. Kısa ya da uzun bir vaka vardır. Öyküleme vakaya bağlı bir ifade biçimidir. Varlıkların hareket halinde anlatılmasına vaka denir. Vakalar birbirine bağlantılı olarak, birbirini izler halde bir takım halinde anlatılır.

Hatırlarsanız betimlemede “fotoğraftan söz etmiştik. Betimleme, gözlemlenen bir manzaranın bir an içinde fotoğrafının çekilip fotoğrafta görülenlerin anlatılmasıydı. Betimleme için anahtar kavram {nasıl} “fotoğraf” ise, öyküleme için de “kamera“dır. Birbirine bağlı, birbirini izleyen eylemler sadece kamera ile sap­tanabilir. Kısacası öyküleme tekniğinde eylemlerin devam etmesi, sürmesi (vaka halkası) söz mevzusudur. Betimlemede bu yoktur.

Öyküleme ve betimleme arasındaki farka örnek sual

Yirmi yaşından fazla göstermeyen bir genç, çadırın önünde yan yatırılmış el otomobilinin üzerine oturmuş saz çalıyordu. Fenerin aydınlattığı alnı, ter damlalarıy-la kaplıydı. Sazının sapı, şaşırtıcı bir hızlıca aşağı yukarı kayan parmaklarının altında bir canlı şeklinde titri­yordu. Tellere vuran sağ eli, ufak fakat kendinden güvenilir hareketler yapıyordu. Gencin eli, sazın beden­sine yaklaştıkça insan, saz ile el içinde gizli saklı fakat oldukca anlamlı bir konuşma bulunduğunu sanıyordu.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?
A) Betimleme B) Münakaşa C) Izahat
D) Öyküleme E) Karşılaştırma

(1995/ÖYS)

ÇÖZÜM:
Betimleme ile öykülemenin farkının en iyi ortaya kon­duğu bir sual karşısındayız. Parçanın daha ilk cümlesi bir vaka anlatımı ile başlıyor. Sadece paragrafın sonraki cümlelerinde bu vakası sürdüren başka bir vaka yok. Şu demek oluyor ki öyküleme için lüzumlu olan bir vaka akışı ya da vaka halkası yer almıyor. Bir genç saz çalıyor. İlk cüm­leden sonraki cümlelerden gencin saz çalışı ve saz çalan delikanlı detaylı halde betimleniyor. “Elinin hareketleri, alnının ter damlalarıyla kaplı olması” betimlemeye ilişkin ayrıntılardır. Bu parçanın anla­tımında betimleme tekniği ağır basmaktadır. (Yanıt A)