Sayı Sıfatları

Sayı Sıfatı (Özet) : İsimlerin sayısal özelliklerini bildiren sıfatlardır. Birkaç türü vardır. Mesela ; “Sınıfta yedi talebe vardı.”

Aslolan sayı sıfatı

Yedinci talebe gelsin.

Sıra sayı sıfatı

Yedişer şahıs geldi.

Üleştirme sayı sıfatı

Yedi de küçük bir ihtimal var.

Kesir sayı sıfatı

Çeyrek ekmek aldı.

Kesir sayı sıfatı

Bunların haricinde bazı kaynakların topluluk sayı sıfatı diye adlandırdığı, ikiz çocuk şeklinde sıfatlar da vardır.

---

Sayı Sıfatları (Detay)

İsimlerin sayılarını, bölümlerini, sıralarını, parçalarını kati olarak belirten sıfatlardır. Sayı sıfatlarının çeşitleri şunlardır:

i. Aslolan Sayı Sıfatları

İsimlerin sayılarını kati olarak belirten sıfatlardır:

Her gün iki saat ders çalışır, bir saat de kitap okurum.
Bir ağaç bile bırakmamışlar; kesmişler.
Yüz yıl öncesine geri döndük.
Türkiye nüfusunun yetmiş milyon olduğu söyleniyor.
Beş milyon ton patates

10 santimetre ip, 2 m kumaş, 100 ton kömür, 3 kilo şeker…

Kaide : Başlangıcında aslolan sayı sıfatlarından biri bulunan bir isme çoğul eki getirilmez. ”Beşevler, Altmışevler, Yedi Cüceler, üç aylar, Kırk Haramîler, beş milyonlar, on milyonlar (banknotlarımız)”şeklinde örnekler bu kurala uymaz.

Kaide : Sayı sıfatlarıyla niteleme sıfatları art arda kullanılırsa sayı sıfatı ilkin gelir:
iki kıymetli dost, üç kırık cam…

ii. Sıra Sayı Sıfatları

İsimlerin sıralarını, derecelerini belirten sıfatlardır.
“-ncİ” eki ya da nokta kullanılır.

77. yıl, 11’inci bölük, birinci gün, ikinci gelişimiz…
üçüncü kişiler, ikinci katlar…

“ilk” kelimesi birinci anlamındadır:
İlk (birinci) caddeden sağa dönün.

“son, sonuncu, ortanca” kelimeleri de sıra sayı sıfatıdır:
son fırsat, ortanca çocuk, sonuncu şahıs…

iii. Kesir Sayı Sıfatları

İsimlerin, bütünün kaçta kaçı bulunduğunu gösteren sıfatlardır.
Yüzde küçük bir ihtimal, yarım ekmek, çeyrek (dörtte bir) ekmek, sömestr, iki buçuk lira…

Bu tamlamalarda tamlanan çoğul yapılabilir.
Kardeşlerin üçte bir payları var.

Tamlayan çoğul yapılıp tamlananla yeri değiştirilebilir:
Yüzde otuz artış düşünülüyor.→Kabul edilen artış yüzde otuzlarda.

iv. Üleştirme Sayı Sıfatları

İsimlerin bölümlere ayrıldığını, bölüştürüldüğünü gösteren sıfatlardır.
“-(ş)er” ekiyle yapılır.

Üçer şahıs, ikişer elma, yedişer şahıs, ellişer milyon, birer gün arayla,

v. Topluluk Sayı Sıfatları

Bir defada doğan birden fazla kardeşler için kullanılır.
Bunlardaki “z” sesi çokluk bildirir.
Tamlanan çoğul olabilir.
üçüz bebek, beşiz çocuklar.

---