Şiirde Tema

Şiirde Tema (Özet) : Şiirde dile getirilen duygu, fikir ve hayale tema denir. Şiir bir fikir yazısı olmadığı için “tema” sözcüğünden daha oldukca esrede dile getirilen duygu ve düşsel anlamalıyız. Şiirde tema kimi vakit bir aşk, ayrılık acısı, ölüm korkusu şeklinde bireysel duygular kimi vakit da başka insanoğlu için üzüntülerin yer almış olduğu toplumsal mevzuları da içerebilir.

---

Şiirde Tema (Detay) : Her eserin bir yazılış amacı, iletmek istediği bir bildiri vardır. Eserde iletilmek istenen mesaja “tema” denir. Şiirde daha oldukca duygu ve hayaller işlenir; bir şiirde yoğun olarak işlenen duygular ve hayaller şiirin temasını oluşturur. Şiiri oluşturan her birimin bir teması vardır. Bu temalar birleşerek şiirin ana temasını oluşturur.

Şiirde işlenen temalar soyut bir kavram yada düşüncedir, bu soyut kavramlar şiir haricinde da vardır. Şiirle somutlaştırılan temaya da “mevzu” denir.

Aynı temayı işleyen birden oldukca şiir vardır. Sadece bazıları ötekilerden daha başarılıdır; bunun sebebi, temanın işleniş biçimidir.
Şiirde işlenen temanın şiirin yazıldığı dönemle ve şairle ilişkisi vardır.

---

Örnek Şiirde Tema İncelemesi:

---

Mert dayanır, namert kaçar
Meydan gümbürgümbürlenir
Şahlar şahı divan açar
Divan gümbür gümbürlenir

Yiğit kendini öğende
Oklar menzilin döğende
Şeşper kalkana değende
Kalkan gümbür gümbürlenir

Ok atılır kalesinden
Hak saklasın belâsından
Köroğlu’nun narasından
Her yan gümbür gümbürlenir
Köroğlu

Şiirin Teması : Şairin şiirde iletmek istediği bildiri yiğitlik ve yiğitliğin gücüdür. Ozan harp tasvirleriyle yiğitliği somutlaştırmıştır.
Şiirin Mevzusu : “yiğitleri övme”dir.
Şiirin yazıldığı dönem ve şairle ilişkisi: Köroğlu 16. yüzyılda yaşamış olduğu sanılan bir şairdir. Bolu’nun Gerede ilçesindendir. Celâlî İsyanları’na karışmıştır. Sivas – Tokat arasındaki kervan yollarını kesmiş, aldıklarını fukara halka dağıtmıştır. Babasının öcünü almak için dağa çıkmış Bolu beyine karşı savaşmış; güçsüzleri, haksızlığa uğrayanları korumuş bir yiğittir.
Görüldüğü şeklinde şairin hayatında öne çıkan en mühim özellik yiğitliği; yaşamış olduğu devrin en mühim özelliği ise haksızlıkların olmasıdır.
Şiirin teması ve yapısı içinde ilişki vardır. Tema, şiirin yapısı ve anlatımıyla somutlaştırılır. Yapıyı oluşturan ses ve anlam kaynaşmasından oluşan birimlerin tümü “tema”yla birleşir. Temayı bulmak için “Ozan, bu şiiri niçin yazmıştır?” sorusunu sorarız, aldığımız cevap bizlere temayı verir.

---

Şiirde Tema Örnekleri

Ziller Çalacak
Ziller çalacak… Sizler derslerinize gireceksiniz tek tek.
Zil çalacak, ziller çalacak benim için
Duyacağım evlerden, kırlardan, denizlerden;
Tâ içimden birisi gidecek uça, ese…
Fakat ben, ben artık gidemeyeceğim

Zil çalacak… Siz geminize treninize gireceksiniz tek tek.
Zil çalacak, ziller çalacak benim için
Duyacağım iskelelerden istasyonlardan tüm,
Tâ içimden birisi koşacak ardınızdan…
Fakat ben,ben artık gelemeyeceğim

Sonrasında bigün bir çalacak gene,
Asla kimseler, kimsecikler duymayacak…
Ne sınıflar,ne iskeleler,ne istasyonlar, ne siz…
Tâ içimden birisi duracak oralarda…
Ben gideceğim.
Parlak zeka Ömer Defne

Mevzusu: Şiir üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde öğretmenin öğrencilerinden ayrılışı, ikinci bölümde öğretmenin öğrencileri tarafınca unutulma

korkusu son bölümde ise yaşlılık ve ölüm korkusu mevzu olarak ele alınmıştır.
Teması: Öğretmenlik mesleğinden ayrılmanın verdiği acı ve hasret yada meslek sevgisi tema olabilir.

---

SEVİYORUM SENİ
Seviyorum seni
ekmeği tuza banıp yer şeklinde
Geceleyin ateşler içinde uyanarak
ağzımı dayayıp musluğa su içer şeklinde
Ağır posta paketini
neyin nesi belirsiz
telaşlı, neşeli, kuşkulu açar şeklinde

Seviyorum seni
denizi ilk kez uçakla geçer şeklinde
İstanbul’da yumuşacık kararırken ortalık
içimde kımıldayan bir şeyler şeklinde
Seviyorum seni
Yaşıyoruz oldukca şükür der şeklinde.
NAZIM HİKMET

Teması : Nazım Hikmet, bu şiirinde aşkın kendisi için ne anlam ifade ettiğim günlük yaşamdan örnekler seçerek somutlaştırmaktadır. Şairin bakış

açısıyla aşk; merak, coşku, gerekseme ve yaşama luğu anlama gelir.

---

AKIL GÖZÜ
Seni bulmaktan ilkin aramak isterim.
Seni sevmekten ilkin idrak etmek isterim.
Seni bir yaşam boyu bitirmek değil de,
Sana hep, hep tekrardan adım atmak isterim.
Özdemir Asaf

Teması : Özdemir Asaf bu şiirinde aşka duygu penceresinden değil akıl penceresinden bakmaktadır. Ona bakılırsa aşk, aranması, anlaşılması ve her daim

tekrardan keşfedilecek bir yönü bulunması ihtiyaç duyulan bir dünyadır.

---

Seni Asla Lekeleyemem
seni asla lekeleyemem,bu sebeple
en derinimdesin
buluşmak için çırpındığım o ta içimde.
seni asla lekeleyemem,bu sebeple
günlük,rahat,bayağı hayatımda yoksun
yasakların geri çekilmiş olduğu,
korkunun sustuğu
o saf anlarda beliriyor kalbin…kalbime…
Cezmi Ersöz

Teması : Cezmi Ersöz aşkın arındırıcı yönünü, saflığım, temizliğini ön plana çıkaran bir yaklaşımla oluşturmuştur bu şiirini. Ona bakılırsa sevilmiş olduğu kişiye

karşı duyduğu aşk, her türlü kirden uzakta, en korunaklı yerdedir. Yüceltilmiş bir aşk anlayışıyla oluşturulan bu şiirde ozan istese bile sevgilisini asla

lekeleyemeyeceğinden söz etmektedir. Şundan dolayı şairin yaşamış olduğu yaşam, rahat ve sıradandır. Aşk ise o bayağı yaşamın içinde değildir.

---