Trajedi

• trajedi

  İsimFransızca

  Konusunu efsanelerden yada tarihî olaylardan alan, acıklı neticelerle bağlanan bir tür tiyatro eseri, tragedya, ağlatı

---

Trajedi (Tragedya): [Özet] Yunanca “tragoidia”dan gelen bir sözcük­tür. Trajedi, tragos (keçi) ve oidie (türkü) sözcüklerinin birleş­mesiyle “keçilerin türküsü” anlamında kullanılır. Günümüzdeki anlamıyla yaşamın acıklı ve hüzünlü yanlarını ortaya koyan manzum tiyatro eserleridir. Konusunu seçkin kimselerin haya­tından, tarihten ya da mitolojiden alır. Kahramanları tanrılar, tanrıçalar ve asil kişilerdir. Kusursuz bir üslubu vardır. Kaba laflara yer verilmez. Öldürme, yaralama benzer biçimde çirkin vakalar, se­yircinin gözü önünde canlandırılmaz, sahne arkasından seyir­ciye hissettirilir. Oyunda koroya yer verilir. Üç birlik kuralına (yer-zaman-olay birliği) uyulur.

---

Trajedi Nedir Kısa Kısa

---

Trajedi: Kişilere korku, coşku ve acindirma telkinleriyle ders vermek amaci güden en eski tiyatro çeşididir. Nazim halinde yazilmasi ve degişmez kaidelere bagli olmasi sebebiyle diğer tiyatro çeşitlerinden kolayca ayrilir.

Trajediler çoğu zaman beş perdelik oyunlardir. Eski yunan’da,oldukça oynanan bu eserler 3 ve ya 6 perdelik de olabilirdi. o zamanki tiyatrolarda dekor bulunmaz,sadece sahnenin bir köşesinde olaylarin sebep ve sonuçlarini özetleyen bir koro yer alirdi.

Kahramanlar; kral, kraliçe, prenses, eski yunan’ın tanrı ve yarı tanrıları benzer biçimde en üst katman kişilerden seçilmiştir. Orta katman ve rahat halk adamlarına rastlanmaz. kahramanları içinde geçen vakalar insanların ruhi zayıflıklarını, ihtiraslarını, iradeye bağlı yüce davranışlarla çarpıştırır.

Trajedilerde; vaka,vakit ve çevrede birlik demek olan ”üç birlik kuralı” benimsenmiştir. Trajedilerde iç içe girmiş karışık vakalar bulunmaz. ayrıntıya girmeden tek bir vaka gösterilir. Olayın ön ve son tarafları, sebepleri ve neticeleri gerektikçe mevzunun ağzından halka duyurulur. Buna “vaka birliği” denir. Trajedi vakasının bir günde (24 saat) olup bitmiş benzer biçimde gösterilmesine “vakit birliği”, tek bir şehrin

Belli bir köşesinde başlamış olan olayin gene orada bitmesine de “çevre (mekan) birligi” denir.

Trajedilerde parlak nutukları çağrıştıran yüksek ve asil bir üslup kullanılır. Kaba, çirkin ve niteliği düşük sözler bulunmaz. Trajedi şairleri mısralarının derin manalı ve hikmet dolu olmasına ehemmiyet vermişlerdir.

Trajedilerde kadere,terbiye,töre ve geleneklere üstün bir kıymet verilmiştir. Trajedinin maksadının “insani acılarının anlatılarak seyircilerin ruhunda korku ve acıma uyandırılması” olduğu kabul edilmektedir.

---

Trajedi (Tragedya)

---

[Detay] bu sözcük Yunanca tragoidia’dan gelir; tragos (keçi) ve oidie (türkü) sözcüklerinin birleşmesiyle “keçilerin türküsü” anlamına kullanılır. Dionysos şenliklerinde koro, tanrının ona bağlı kölelerini simgeliyordu. Tanrının çevresinde hep tabiat ananın yabancı güçlerini temsil eden teke ayaklı satyrler bulunmuş olduğu için ilk olarak, koro da satyrlerin biçimine giriyordu; ilk dönemlerde, korodaki oyuncular teke derileri (tragoi) giyerek oyun alanına çıkıyorlardı. Tragedya türü de tragos’ların şarkılarından hayata merhaba dedi.

Tragedyanın mevzu deposu efsanelerdi. Aslına bakarsan efsaneler Yunan şiirinin de deposu olmuştu. Kendisinden sonrasında gelen yazarların bitmez tükenmez hazinesi olan Homeros efsaneleri güzel bir üslûp içinde tekrarlanmıştı. Sadece dram sanatı, bu efsanelerden yepyeni bir halde esinlendi. Efsaneler geleneksel bir süsleme sanatı benzer biçimde, tekrarlanmanın batağına tam düşecekken, dram sanatı bu efsanelere yeni bir nefes getirdi ve geniş bir ufuk açtı. Zira efsanelerde idealize edilerek ya da süslenerek anlatılan vakalar ve bu olayların içindeki kahramanla dram sanatı yöntemiyle Atina halkının özelliği ve tavrı oluverdi; efsaneler yöntemiyle mühim gerçekler üstünde duruldu. Yunan tragedyasının özellik gösteren fikir düzeyinden biri “gururlanma günahı” ve bu günahın kaçınılmaz cezasıydı. Grekler bu cezayı tanrıça Nemesis’e bağlarlardı. Nemesis, başarıları ve devamlı zenginlikleri yüzünden tanrıları unutan insanların kırbacı, onları cezalandıran bir yüce güçtü. Yunan seyircisi için hiçbir şey gurur kadar kahramanın fena bir duruma düşmesindeki acıya, gölge düşüremezdi.

Yunan tragedya yazarları, oyunlarında yeniden yeniden bu günah-ceza kavramları üstünde dururlardı. Hele Aiskhilos bu dinsel kavramlara daima dikkat etmişti. Sadece antik tragedyadaki günah kav-ramı bugünkünden değişikti: kimi zaman günah hafifçe olur, unutulurdu; kimi zaman günahı işleyen farkına bile varmazdı; kimi zaman da günahı işleyen cezaya çarptırılan değil, onun babası ya da atası olurdu. Tragedya kahramanları günahlarından dolayı vicdan azabı çekmezlerdi. üezgldie

Yunan tragedyasının yapısı konuşmalı ve şarkılı bölümlerle kuruludur. Konuşmalı bölümler üçe ayrılır:

---

1. Progolos

---

Progolos(Tragedyanın başlangıcı) Koronun ortaya çıkmasından ilkin söylenen bölümdü. Oyun üstüne bazı açıklamaların yapıldığı yerdi. Bu bölüm yalnız bir şahıs tarafınca seyirciye doğru söylenirdi. Bir çeşit anlatıcının bölümüdür. Bu başlangıç bitince koro oyun alanına girer ve oyun bitinceye kadar kalırdı.

---

2. Epeisodion

---

Epeisodion’lar Bunlar koronun şarkıları arasındaki bölümlerdi. MÖ 5. yüzyıldan itibaren her oyunda üç Epeisodion’un olması bir kaide durumuna geldi.

---

3. Eksodos

---

Eksodos (tragedyanın bitişi) İlk dönemlerde koronun dışarı çıkması esnasında söylenen lirik bir şarkıydı.

---

Trajedinin Özellikleri

---

1. Koro, trajedinin temel öğesidir. Halkı temsil eder, eyleme karışmaz. Kentin yaşlıları ya da hanımlarından oluşur. İnsanlara nasihat verir, yol gösterirler. Mevzular mitoloji ya da tarihten alınır.
2. Erdeme ve ahlaka kıymet verilir.
3. Kahramanları, basit insanlardan değil; tabiat üstü varlıklar ( Tanrılar, Tanrıçalar…), yüksek tabakadan kişilerden ( kral, soylular) oluşturu­lur.
4. Yapıt, baştan sona kadar ciddi bir hava içinde geçer.
5. Acı veren; vurma, yaralama, öldürme benzer biçimde vakalar sahnede seyirciye gösterilmez. Yalnızca bu olayların öyküsü anlatılır.
6. Sahnede rahat ve basit bir üslup kullanılmaz.
7. Kaba saba laflara yer verilmez. 3 Şiir biçiminde yazıiır
9. Sahnede üç birlik kuralına ( yer.vakit, vaka) uyulur.
10. Trajedi birbiri peşinden devam eden diyolog ve koro bölümlerinden oluşur,
11. Korolar Ürik, diyologiar trajik bölümlerdir.
12. Koralar şarkı ve danstan oluşur.
13. Trajedi bir tüm halinde aralıksız oynanır. Korolar, trajik bölümlerin içinde perde aralarını gösterir.

---

Klasik Trajedinin Özellikleri

---

1. Trajedilerde erdem ve ahlaka her şeyin üstünde yer verilir.
2. Trajedi, mevzularını tarih ve mitolojiden alır. (17. yüzyıla kadar)
3. Trajedilerde; çirkin sayılan vurma, yaralanma, öldürme benzer biçimde vakalar, sahnede, seyircilerin gözleri önünde sergilenmez, bu vakalar sahne gerisinden duyurulur.
4. Trajediler, manzum olarak yazılır.
5. Beş perdeden oluşur.
6. Kahramanlar muhteşem varlıklar yada soylulardır. Tanrılar, tanrıçalar, yarı tanrılar; krallar, kraliçeler…
7. Trajedilerde üç birlik kuralı vardır. Bir eserin vakit, mekan(yer), vaka birliği içinde verilmesine üç birlik kuralı denir.
• Süre birliği : Eserin konusunu oluşturan vaka, 24 saat içinde geçer. Eserin mevzusu, olayın sonuca en yakın yerinden seçilir.
• Yer birliği : Olayın baştan sona kadar aynı yerde geçmesidir.
• Vaka birliği : Piyesin tek bir ana vaka çevresinde gelişmesidir.

---

Tragedya Yazarları

---

En meşhur tragedya yazarları; Eski Yunan’da Aiskhylos, Euripides. Sophokles; Klasik Fransız edebiyatında Corneille ve Racine’dir.

---

Grek Tragedyasının Yapısı

---

Konuşmalı ve şarkılı bölümlerle kuruludur. Konuşmalı bölümler üçe ayrılır:
Prolog, şu demek oluyor ki başlangıç. Koronun ortaya çıkmasından ilkin söylenen bölümdü. Oyun üstünde bazı açıklamaların yapıldığı yerdi. Bu bölüm yalnız bir şahıs tarafınca seyirciye doğru söylenirdi. Bir çeşit anlatıcının kısmı. Bu başlangıç bitince koro oyun alanına girer ve oyun bitinceye kadar kalırdı.
Epeisodion’lar: Bunlar koronun şarkıları arasındaki bölümlerdi. İ.Ö. V. YY. dan itibaren her oyunda üç epeisodion’un olması bir kaide durumuna gelmiştir.
Eksodos: Tragedyanın bitişiydi. İlk dönemlerde koronun dışarı çıkması esnasında söylenen lirik bir şarkıydı. Bu bölümlerde tragedyanın başı, ortası ve sonu, şu demek oluyor ki bugünkü terimlerle ,serim kısmı,gelişim
(çatışam,düğüm) kısmı ve çözüm kısmı ortaya çıktı. Koronun söylediği lirik parçalar iki çeşitti.
Parados: Koronun içeri girerken söylediği şarkılar
Stasima: Epeisodionlar içinde söylenen lirik parçalardı. Grek tragedyası dinsel bir merasim niteliği taşıyordu. Ek olarak bir tiyatro oyunundan oldukça operaya ya da müzikli oyuna yakındı. Tragedyalardaki dinsel hava seyirciyi etkilerdi.
Antik tragedya ile iki düzeyde gelişirdi izleyici; oyun kişileriyle kişisel duyguya yönelirdi, koro ise bu kişisel duyguyu genelleştirir ve dinsel bir hava içine sokardı. Grek tragedyasının anahtarı, seyircide kişisel duygunun dinsel bir duyguya doğru gelişmesiydi.

---

Trajedi (Tragedya) Tanımları

---

* Tanrı dionyssos şerefine söylenen şarkıların (dithyrambos) gelişmesinden doğan tragedya kelimesinin etimolojisi satyr (keçi görünümlü) kılığındaki korodan gelmektedir. Eski hellence tragos+ode tragos =keçi ,ode= şarkı ..

* Klasik tanimlamasinda, yüceltilmis sözlerle konusulan, yüceltilmis bir kahramanin iyi bir durumdan fena bir duruma düsmesiyle seyircinin korku ve acima duygularina yönelmesi ve böylece entelektüel arinmaya gittigi oyun türü. Çagdas tanimi için da, sirdan bir kisinin gerçekçi bir çevre içinde toplumsal çeliskilerini hissetmesiyle ortaya çikan bir oyun türü.

Bulmacada Trajedi

Bulmacada Konusunu efsanelerden yada zamanı olaylardan alan,acıklı neticelerle bağlanan bir tür tiyatro eseri sorusunun cevabı nedir?
Kare ve çengel bulmacalarda “Konusunu efsanelerden yada zamanı olaylardan alan,acıklı neticelerle bağlanan bir tür tiyatro eseri” sorusunun yanıtında boşluk 7 harflidir ve cevabına TRAJEDİ yazabilirsiniz..

---