Türkiyedeki Akarsu Havzaları

Bir akarsuyun kollarıyla beraber sularını toplamış olduğu alana o akarsuyun havzası denir. Havzanın büyüklüğü yerşekillerine ve akarsuyun uzunluğuna bağlıdır. Sularını denize ulaştıran havzalara açık havza, ulaştıramayan havzalara ise kapalı havza (Tuz Gölü çevresi, Van Gölü çevresi, Göller Yöresi, Aras Havzası) denir.

---

Akarsu Havzası Nedir? (Detay) Akarsuyun tüm kollarıyla beraber toplandığı bölgeye akarsu havzası denir. Bu havzanın genişliği ise, iklim koşullarına ve yüzey şekillerine bağlıdır.

Akarsu havzaları iki bölümde incelenir:

---

Açık Havza:

---

Sularını denize ulaştırabilen havzalara açık havza denir. (Yeşilırmak, Kızılırmak, Yenice, Sakarya, Susurluk, Gediz, Minik Menderes, Büyük Menderes, Aksu, Göksu, Seyhan, Ceyhan, Fırat, Dicle Çoruh benzer biçimde.)

---

Kapalı Havza:

---

Sularını denize ulaştıramayan havzalara kapalı havza denir. Kapalı havzaların oluşmasında yer şekilleri, ısı ve rutubet etkilidir. (Van Gölü Kapalı Havzası, Tuz Gölü Kapalı Havzası, Konya Kapalı Havzası, Göller Yöresi Kapalı Havzası benzer biçimde.)

---

Türkiye’nin Akarsu Havzaları

---

Akarsu havzası, bir akarsuyun suyunu boşalttığı alandır. Başka bir deyişle, herhangi bir akarsuyun tüm kolları ile beraber kapladığı alana denir. Eğer akarsu, toplamış olduğu suyu açık denize ulaştırabiliyorsa, bu akarsuyun havzası, açık havzadır. Sadece, yer şekilleri, iklim ve akarsuyun akmış olduğu alanın jeolojik yapısı bazı durumlarda akarsuların açık denize ulaşmasını engeller. Bu durumda akarsular, ya kara içindeki bir göle dökülür, ya oldukça geçirimli bir arazide yer altına sızarak akışını keser yada kurak bir alanı geçerken cılızlaşır ve akışı kesilir, işte bu tür akarsuların havzası, kapalı havzadır.
Akarsularımızın bir çok, açık havza akarsuyu özelliğindedir. Bununla beraber, ülkemizin iç kısımlarında kapalı havza alanları da vardır. Bunlar, İç Anadolu, Göller yöresi ve Van kapalı havzalarıdır. Bu kapalı havzalara dökülen akarsuların haricinde Araş ve Kura nehirleri de Hazar kapalı havzasına dökülür.

---

İç Anadolu Kapalı Havzaları

---

Anadolu karaları oluşurken, İç Anadolu’da yükselme, çevresine nazaran daha yavaş ve azca olmuştur. Bölgenin kuzeyinde ve güneyindeki kıyıya paralel ve yüksek dağ sıraları, denizlerle bağlantısını kesmiştir. Batıda, İç Batı Anadolu eşiği de bölgenin Ege Denizi’ne açılmasını engellemiştir.

Bölgenin en mühim kapalı havzası Tuz gölü ve çevresidir. Cihanbeyli, Haymana, Obruk platoları ile Kızılırmak’ın çevrelediği bu havzaya, irili ufaklı pek oldukça akarsu dökülür. İç Anadolu’nun batısında, Sultan dağlarının şimal ve doğu eteklerinde de geniş bir kapalı havza alanı vardır. Bölgenin doğusunda, Develi Ovası ve çevresi de bir kapalı havza özelliğindedir.
Obruk Plâtosu’nun güneyi ve Orta Toroslar arasındaki Konya Ovası süresince oldukça geniş bir kapalı havza ortaya çıkmıştır. Bu havzaya akan en mühim akarsu, Beyşehir Gölü’nden kaynağını alan Çarşamba suyudur. Bu akarsu, adı geçen gölün sularını Konya Ovası’na taşır.

---

Göller Yöresi Kapalı Havzaları

---

Katman yapılarının çözünmeye uygun özellikte oluşu, akarsuların yüzey akışlarının kesilmesine sebep olur. Bu durumda akarsular, akışlarının bir bölümünü yer altından sürdürür. Göller yöresinin batısında yer edinen Burdur, Acıgöl, Salda ve Varışlı gölleri, gerçek anlamda birer kapalı havzadır.

---

Van Kapalı Havzası

---

Ülkemizin en büyük gölü olan Van Gölü, büyük bir çöküntü alanı içinde oluşmuştur. Nemrut volkanından çıkan lâvlar, bu havzanın akışını keserek gölün oluşmasına sebep olmuştur. Etrafı yüksek dağlarla çevrili olan göle, bir oldukça akarsu dökülür.

---

Türkiyedeki Öteki Havzalar

---

Türkiye geneli hidrolojik emekler için 25 ana akarsu havzasına ayrılmıştır. Ana akarsu havzalarını gösteren havza sıralaması ve harita, havza numaralarına nazaran aşağıdaki gibidir.

– Meriç Havzası (01)
– Müteferrik Marmara Suları Havzası (02)
– Susurluk Havzası (03)
– Müteferrik Ege Suları Havzası (04)
– Gediz Havzası (05)
– Küçükmenderes Havzası (06)
– Büyükmenderes Havzası (07)
– Mütererrik Batı Akdeniz Suları Havzası (08)
– Müteferrik Orta Akdeniz Suları Havzası (09)
– Burdur Gölü Kapalı Havzası (10)
– Afyon Suları Kapalı Havzası (11)
– Sakarya Havzası (12)
– Müteferrik Batı Karadeniz Suları Havzası (13)
– Yeşilırmak Havzası (14)
– Kızılırmak Havzası (15)
– Orta Anadolu Kapalı Havzası (16)
– Müteferrik Doğu Akdeniz Suları Havzası (17)
– Seyhan Havzası (18)
– Hatay Suları Havzası (19)
– Ceyhan Havzası (20)
– Fırat-Dicle Havzası
Fırat Nehri ve kolları (21)
Dicle Nehri ve kolları (26)
– Müteferrik Doğu Karadeniz Suları Havzası (22)
– Çoruh Havzası (23)
– Aras Havzası (24)
– Van Gölü Kapalı Havzası (25)

---