1957 senesinde ortaya çıkan uzay kirliliği, günümüzde çevresel sorunların başlangıcında geliyor. Space pollution şeklinde anlatılan uzay kirliliği, dünya çevresinde ve değişik yörüngelerde yer edinen işlevsiz cisimlerin oluşturduğu bir durumdur. Uzaya gönderilen her bir cismin ömrü vardır. Cisimlerin ömrü sona erdikten sonrasında işlevlerini yitirirler. Cisimlerin işlevlerini yitirmesi, uzay kirliliğine direkt neden olur.
İlginizi Çekebilir: Fictiv, Uber Şirketi İçin 100 Milyon Dolar Yatırım Yapmış oldu!
Uzay Kirliliği Sebepleri Nedir?
Sputnik I adlı uzay aracının 4 Ekim 1957 senesinde uzaya fırlatılmasıyla, uzay kirliliği oluşmuştur. Sputnik I uzay aracı, averaj 3 ayı geçit bir süre uzayda kaldı. Fakat Sputnik I’in uzaydaki faaliyeti yalnız 3 haftadır. Sputnik I, dünyanın çevresinde 2 ay benzer biçimde bir süre dolaşıp uzay çöpüne dönüşmüştür. Uzay kirliliği;
- Uzaydaki istasyonundaki çöpler,
- Uzaya gönderilmiş olan uydu benzer biçimde cisimlerin işlevlerini kaybetmesinin arkasından orada kalması,
- Uzaydaki uydu ve başka objelerin sebep olduğu atıklar,
- Uzaya gönderilen uyduların kaza ve çarpışma benzer biçimde durumlarda enkaza dönüşmesi,
- Uzay araçları ile uydulara asteroitlerin çarpması,
- Roketlerin uzaya gönderilirken bıraktıkları parçalar sonucunda oluşmaktadır.
Mevzuyla ilgili 1978 senesinde NASA’da çalışan bilim adamlarından Donald Kessler yazı yazdı. Donald Kessler; uzaydaki insan yapımı cisimlerin çarpışmasıyla yıkıntı oluşur. Bu enkazlar uzayın kirlenmesine neden olur. Uzay tahmini olarak 4.000 eylemsiz ve etken uyduyu barındırıyor. Eylemsiz uydular, uzay boşluğunu doldurarak oranın çöplüğe dönüşmesine sebep olur. Uzaydaki kirlilik; insan yapımı ve naturel parçacıklardan meydana gelmektedir. Uzmanların tahminine nazaran Dünya yörüngesinde yer edinen çöpler, 20.000’in üstünde parçadan oluşmaktadır. Dünya yörüngesindeki parçalar hem uzay araçlarına hem de uyduya 20.000 km hızla hareket ederek zarar verir. Bununla beraber mermer yığınları benzer biçimde kalıntılarda uzayda çöplüğün oluşmasına niçin olur.
Uzay Kirliliği Neticeleri Nedir?
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafınca gösterilen rapora nazaran uzay kirliliğinin neticeleri oldukça ciddi boyutlardadır. O neticeleri şu şekilde sıralayabiliriz;
- İklim araştırmalarının tam anlamıyla gerçekleşmemesine yol açabilir,
- Uzay tabanlı kontakt ve hava tahmini benzer biçimde olanaklardan oluşan uzaydaki uygulamalar kaybolur,
- Uzay sektörünün ekonomik açıdan büyümesi yavaşlar,
- Internasyonal Uzay İstasyonu bünyesinde istihdam eden astronotların yaşamı tehlikeye girer,
Dünya yörüngesi üstünde konumlanan uydulardan dolayı web bağlantısı, GPS konum hizmetleri ve cep telefonu verilerini oldukça rahat kullanabiliyoruz. Yalnız uzay kirliliği oluştuğunda bahsettiğimiz bu olanakların kullanımı da tehlikeye düşer. Uzayda meydana gelen patlama ve çarpışma benzer biçimde vakalar, etkinlik halindeki uydulara zarar verir. Bu biçim vakalar, uzayda enkaza neden olur.
İlginizi Çekebilir: Danimarkalı Girişim Januar, 6 Milyon Euro Yatırım Aldı
Uzay Kirliliği {Nasıl} Temizlenir?
Uzay kirliliğinin neticeleri ortadan kaldırılması ve engellenmesi için birkaç yol vardır. Uzaydaki kirliliğin önüne geçilmesi için uzaya gönderilen uyduların oldukça dikkatli üretilmesi gerekir. Uzay araçları, işlevlerini kaybettikten sonrasında kendi kendine yok olacak şekilde tasarlanmalıdır. Ek olarak uzaya ve dünyaya zarar vermeyecek şekilde üretilmesi gerekiyor. Uzay aracı çarpıştığında oldukça azca bölüme ayrılacak tarzda tasarlanması da kirliliği engellemektedir. Uzaya gönderilecek araçların güneşin etkisiyle tümden buharlaşması da oldukça önemlidir.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), uzaydaki kirliliği önlemek adına şirketlere bazı önerilerde bulunmuştur. OECD’in şirketlere önerilmiş olduğu tavsiyeler şunlardır;
- Kasıtlı gerçekleşen yıkıntı oluşumlarından uzak durulmalıdır,
- Dünya alçak yörüngesi üstünde gerçekleşen görevlere 25 yıl yörünge kuralı koyulmalıdır,
- Kazadan kaynaklı patlamalar minimuma indirilmelidir.
Yukarıda sıraladığımız teknikler yardımıyla uzay çöplerinin oluşması minimuma indirilir. Fakat günümüzde dünya çevresinde dönen oldukça sayıda uzay çöpleri bulunuyor. Oldukça büyük firmalar, uzaydaki çöpleri yok etmek adına çeşitli teknolojiler geliştirmektedir. Şirketlerin geliştirdiği o teknolojilerden birisi; kuvvetli lazerlerle çöplerin yörünge dışına çıkarılmasıdır. ABD’nın Müdafa İleri Araştırma Projeleri Ajansı (DARPA) tarafınca da uzay kirliliği ile ilgili emek harcama yapılmıştır. DARPA, “Uzay Çöp Kamyonu” adlı teknolojiyi geliştirmeye çalışıyor. Bu kamyonun emek harcama şekli, balık ağlarına oldukça benziyor. Oldukça sayıda büyük ağdan oluşan, kamyonla uzaydaki çöplerin toplanması amaçlanmaktadır.
