X Kromozomuyla Taşınan Genler

Renk körlüğü: X kromozomu üstünde taşınan çekinik bir gen tarafınca meydana getirilir. Dişilerde eğer bir çekinik birde baskın karakterde renk körlüğü geni var ise; bunlar hastalık yönünden taşıyıcı olurlar. Hasta olabilmeleri için her iki X kromozomlarında da çekinik renk körlüğü genini taşımaları gerekir. Adamların X genlerinde çekinik gen var ise hasta olurlar. Şu sebeple bu X kromozomunun homoloğu olan Y kromozomunda çekinik geni bastıracak gen bulunmaz. Bu şekilde insanoğlu kırmızı ve yeşil renkleri birbirine karıştırırlar.

Hemofili (kanın pıhtılaşmaması) hastalığı: Bu hastalık geni de tıpkı renk körlüğü geni benzer biçimde X kromozomunda çekinik olarak göç eder. Hastalığın meydana gelme mekanizması aynıdır. Bu hastalığı taşıyan insanların kanları pıhtılaşmaz, dolayısıyla kanamalar bunlar için büyük sorun oluşturur. Dışarıdan noksan olan moleküller verilerk düzgüsel yaşamlarını sürdürmeleri sağlanabilir.

Kas erimesi: Yukarıdaki hastalıklar benzer biçimde X kromozomunda çekinik olarak göç eder. Bu geni bulunduran hasta erkekler eşysel üreme olgunluğuna erişemeden öldükleri için bayanlar hiçbir vakit hasta olmaz, en fazla taşıyıcıdırlar. Düzgüsel bir doğumla meydana gelen adam bebekler 4-5 yaş civarında hastalığın tesirini hissetmeye başlarlar. Kasların aşırı şekilde erimesi büyük kilo yitirilmesine ve sonucunda 13-15 yaş civarında ölümlerine niçin olur.

X Kromozomu (Detay) :
X kromozomu büyük bir kromozomdur ve bir fazlaca genleri taşır. Öğrendiğimiz benzer biçimde X kromozomu erkekte tektir. X kromozomu ile taşınan hastalıklara bazı örnekler verelim. Renk körlüğü X’e bağlı kalıtsal bozukluklar içinde en sık rastlanılanıdır.En sık rastlanan tipinde renk körleri, aynı ışık şiddetinde, kırmızı ve yeşil renkleri ayıramaz. Trafik ışıklarında çoğu zaman ışık şiddetleri değişik olduğundan renk körleri trafik ışıklarını ayırabilir. Renk körü ya kırmızıya ya da yeşil duyarlı konilerden yoksundur. Düzgüsel renk görmek için lüzumlu gen, X kromozomunda olduğundan ve dominant olduğundan X diye gösterelim. Renk körlüğü genini de resesif olduğundan X diye göstermek gerekir. Renk körlüğü geni resesif olması durumunda, erkekte, tek bir X kromozomu olduğundan, tek bir X’ nin alınması ile belirir.

Oysa hanımda renk körlüğünün belirlemesi için X X genotipi oluşmalıdır. Onun için bayanlar çoğu zaman taşıyıcı olurlar ( X X). Kız çocukta renk körlüğünün ortaya çıkması için bir taşıyıcı hanım ile renk körü bir adamın evlenmiş olması gerekir. Bu bakımından renk körlüğü sıklığı bayanlar içinde %1’in altında iken erkelerde % 7 civarındadır. Aşırı kanama eğilimi ile seyreden hemofili de aynı renk körlüğü benzer biçimde X kromozomuna bağlı resesif bir hastalıktır. Kızlar taşıyıcı olur, hastalık çoğu zaman erkeklerde ortaya çıkar. Renk körlüğünden fazlaca daha seyrektir. Kalıtsal hastalıkların görülme oranı kan akrabaları içinde evlenme ile artar.

Zeka Geriliğinde Kalıtım: Zeka geriliği nüfusun %1-3’ünde görülen aileler ve genel olarak toplam için büyük problemler yaratan bir kusurdur. Zeka geriliklerinin üçte biri ağır zeka geriliğidir. Bunlarda zeka yaşı oranı 0-50 arasındadır. Zeka gerilikleri iç salgı bezlerinin doğmalık hastalıklarına, doğum travmalarına, gebelikte geçirilen virüs hastalıklarına yada kalıtsal faktörlere bağlı olabilir. Kalıtsal faktörler oldukça mühim bir grubu teşkil ederler. Kalıtsal faktörler içinde nitelemeyeceğimiz fakat genetik bir bozukluk olan “ Down” sendromu ( kromozom sayısında fazlalıkla ortaya çıkan bir kromozom bozukluğudur fakat kalıtsal bir hastalık değildir) . Mühim bir nokta erken tanınan vakalarda uygun bir dietle zeka geriliğinin bir seviyede önlenebilmesidir.

Bir İstidadın Kalıtımı: Birçok hastalıklar için kalıtım modeli olarak kati bir örnek gösteremeyiz fakat bu hastalıklarda kalıtsal bir faktörün rol oynadığı şüphesizdir. Bu hastalıklar belli bir ailede yoğunlaşır. Gene bu hastalıkların görülme sıklığı akraba birliktelikleri ile artar., vb. Burada hastalık bir ihtimal çevresel etkenlerle oluşturulmaktadır fakat o hastalığa karşı istidat kalıtsaldır. Bu hastalıklara örnek olarak : Hipertansiyon, ateroskleroz, şekerli diabet ve kanser benzer biçimde bugünkü toplumun en mühim sıhhat tehditçilerini verebiliriz.

Xkromozomuyla taşınan hastalıklar

  1. Askere Gitmeyi Engellemiş olan Hastalıklar
  2. Homolog Kromozom
  3. Alel Gen
  4. Vücut Ve Eşey Ana Hücrelerinin Kromozom Sayısı Kaç Tır?
  5. Patoloji
  6. Cinsiyete Bağlı Kalıtım
  7. İnsan gametinde kaç kromozom bulunur
  8. Progeria
  9. Menenjit
  10. Behçet Hastalığı
  11. Boşaltım Sistemi Hastalıkları
  12. Salgın Hastalık
  13. Kızamık
  14. Öksürük Sebebi Ve Çözümü
  15. Homolog Kromozomlar

Yorum yapın