Gömü ve Maliye Bakanlığı tarafınca 2023 ve sonrası hesap dönemlerini kapsayacak şekilde hazırlanan enflasyon düzenlemesinin ayrıntıları belli oldu .Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, hangi değişimleri getirdi?
Gömü ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın hazırladığı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği bugünden itibaren yürürlüğe girdi. Aslen 2021 senesinde yürürlüğe girecek olan düzenleme, piyasadan gelen talep doğrultusunda bu yıla ertelenmişti. Enflasyon muhasebesi isminde olan yöntem aslen devletimizde daha ilkin de uygulanmıştı.
Enflasyon düzeltmesi ya da enflasyon muhasebesi nedir?
Yıl sonunda şirketlerin tablolarında varlıkları, alacakları ve borçları şeklinde bilgiler yer alır. Ilk olarak bu kıymetlerden parasal olmayanlar tespit edilir. Mesela firmanın haiz olduğu bir arsa, parasal olmayan kıymettir. Tabloya yazarken arsanın kıymeti genel anlamda alındığı yıla gore yazılır.
Sonrasında tablolara detayları aktarırken parasal olmayan kıymetleri düzeltilmiş değerleriyle, parasal kıymetleri ise düzenleme yapmadan mali tabloya aktarmamız gerekir. Böylece enflasyon düzenlemesi yapılmış olur. Teknik olarak bazı içeriklerde de kullandığımız “2006 senesinde X milyon dolara alınmıştı, bugünün parasıyla Y milyon dolar” şeklinde cümleler,de Y ile X arasındaki değişiklik bu düzenlemenin bir örneğidir.
Enflasyon muhasebesi hepimiz için mecburi mu?
Tam yükümlü olarak kabul edilen ve bilanço esasına gore defter tutan tüm firmalar, ferdi işletme sahibi gelir vergi mükellefleri ve kurumlar vergisi mükelleflerinin enflasyon muhasebesi yapması zorunludur. Şu demek oluyor ki iki tane ölçüt söz mevzusu:
- Gelir yada kurumlar vergisi mükellefi olmak
- Bilanço esasına gore defter tutmak
Niçin enflasyon muhasebesi yapılıyor?
Aslen bu uygulama aslına bakarsan kanunda yer alıyordu sadece bir tek belli şartlar oluştuğunda uygulanıyor. Son olarak 2003-2004 döneminde uygulanan bu yöntemin uygulanması için ihtiyaç duyulan şartlar şunlar:
- Yurtiçi ÜFE artışının, içinde bulunulan dönem de dahil olmak suretiyle son üç hesap döneminde %100’den fazla olması
- İçinde bulunulan hesap döneminde Yurtiçi ÜFE artışının %10’dan fazla olması.
Düzelte şartlarının devam etmesi hâlinde, izleyen geçici dönem vergi dönem sonu bilançoları da düzeltme yapılarak hazırlanmaya devam edecek. Öz ana para kalemleri de bu düzenlemelerden payını alacak.
Düzeltme, ödenecek vergiyi etkisinde bırakır mi?
İlk aşamada hayır. 2023 Yılı Mali Tabloları için enflasyon düzenlemesiyle tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye doğal olarak tutulmayacağı şeklinde, geçmiş yıl ziyanı da zarar olarak kabul edilmeyecektir. Düzenleme uygulaması yapıldıktan sonrasında vergi işlemleri, düzeltilmiş tabloya gore yapılacak. Bu yüzden, düzenleme yapmayan mükelleflerin gelecek dönemlerdeki denetimlerinde gerçek durumları ile bilançoları arasındaki farklar sebebiyle oluşacak vergi kayıpları, ilgili kurumlar tarafınca belirlenen faiz oranları ile öğrenim edilip üzerine cezai işlem uygulanabilir.
Peki düzeltme katsayısı {nasıl} hesaplanacak?
Aslen bu işlem oldukça rahat. T.C. Gömü ve Maliye Bakanlığı’nın açıklamasına gore “2023 yılının Aralık yada Kasım ayı Yİ-ÜFE’sinin 2022 yılı Aralık ayı Yİ-ÜFE’sine bölünmesiyle elde edilir.” TÜİK’e gore Kasım 2023’te bu sayı 2882,04 oldu, Aralık 2023 için hemen hemen açıklanmadı. Her iki senenin da kasım aylarını göz önüne alacak olsaydık bu oran, geçen senenin kasım ayındaki 2026,08‘lik Yİ-ÜFE’yi de göz önüne aldığımızda ortalama 1.205 olurdu. Şu demek oluyor ki 10 milyon liraya aldığımız arsanın kıymeti artık 12.050.000 olarak bilançomuzda yer alırdı.
Düzeltilmiş bilanço, 1 Ocak 2024‘te şirketlerin açılış bilançosu olacak.
Kaynaklar:
T.C. Gömü ve Maliye Bakanlığı, ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULAMALARINDA TEMEL İŞLEMLER ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA, Vergi Usul Kanunu