Instagram, Clubhouse, YouTube ve Twitter benzer biçimde toplumsal medya platformlarında Web3 ile karşılaşıyoruz. Peki nedir bu Web3? Web2’nin gelişmiş versiyonu olmasının yanı sıra, tam olarak ne anlama geliyor?
Web2, kolay versiyonu ile günümüzde gördüğümüz ve kullandığımız internettir. Merkezileştir. Oku. Yaz.
Son zamanlarda, LinkedIn ve Twitter da Web3‘ten başka bir şey konuşulmuyor. Bu durum beni meraklandırdı, bu yüzden daha derine inmeye ve Web3‘ün ne işe yaradığını hakkaten anlamaya karar verdim.
Toplumumuzun kripto para birimleri, NFT’ler ve merkeziyetçi teknolojilerle ilerleme şekli göz önüne alındığında, Web3’ün ne olduğu öğrenilmeye kıymet. Bitcoin, Web3 ekosisteminin hızla başlatılmasında mühim bir rol oynadı.
Chris Dixon ve Packy McCormick’in The Economist’teki bir makalesinde bundan bahsediliyor,
2008’de piyasaya sürülen kripto para birimi olan bitcoin’in başarısı sebebiyle, birçok şahıs Blockchain’lerini (blokzincir) ilk olarak para ve finans ile ilişkilendirir. Sadece Blockchain’lerin uygulamaları fazlaca daha geniştir.
Basitçe Blockchain nedir?
- Bloklardan oluşan bir dijital defter; her blok, bir işlemin tarihini paketler.
- Birisi bir veri parçasını güncellediğinde, onay için her kullanıcıya yada kişiye bir talep gönderilir.
- Güncellemeler, sadece kullananların yada kişilerin minimum %50’si talebi onayladıktan sonrasında sisteme yansıtılır.
- Tüm bilgilerin tek bir dosyada saklanması yerine, her kişinin yada kullanıcının tam bir kopyası vardır.
Kuvvetli avantajlarından dolayı detayları saklamanın dayanıklı ve güvenilir bir yoludur. Denetim, uygun erişime haiz hepimiz tarafınca devamlı değiştirilebilen tek bir merkezi veri tabanı yada aracı yerine uygulamayı kullanan tüm kullananların elindedir.
Bir tek Web3 için Bitcoin olarak süregelen şey, önümüzdeki on yılda fazlaca daha büyüyecek. Toplumumuzun her yerinde uygulanabilen fazlaca sayıda uygulamadan bahsediyoruz. Albert Einstein bir keresinde hayatında bunun günümüzde oldukça uygulanabilir bulunduğunu söylemişti.
Basitçe anlatamıyorsan, yeterince iyi anlamıyorsun.
Aslen öğrenmenin bir kısmı, bir mevzuyu kolay bir halde açıklayabilecek kadar anlamaktır.
Bu yazımızda Web3‘ü 12 yaşındaki bir çocuğun bile anlayacağı şekilde sizlere en kolay şekilde anlatmaya çalışacağız. Başlamış olalım.
Web3 hakkında mühim noktalar
- Web3, her şeyden ilkin eşler arası dağıtılmak suretiyle hazırlanmış, verileri yayınlamak ve tüketmek için bir protokoldür.
- Ara yüzler, araçlar ve hizmetler oluşturmak için tasarlanmış bir yazılım paketidir.
- Gelecek vaat eden yeni web modellerini yükselmek için köktencilik olarak daha kolay bir yaklaşım.
Kısacası, Web3 merkezi olmayan bir web’dir ve sunucuları birden fazla merkezi sunucuda çalıştıran Web2’nin aksine, Web3 bunun yerine eşler arası ağlar tarafınca yönlendirilen blok zincirleri üstünde çalışır.
Gelişimsel Aşamalar
Web3‘e geçmeden ilkin, tarihe geri gidelim ve Web1’i gözden geçirelim.
90’lardan 2000’lerin ortalarına kadar yayılan Web1, tek boyutlu bir internetti. O zamanlar web sitelerinin yalnızca bir işlevi vardı, o da okuyabilmeniz için bir data sıralaması görüntülemek. Gönderi paylaşımı ve öteki insanlarla etkileşim yolu yoktu bu sebeple hemen hemen bu düşünülmemişti.
Web1: okuma çağıydı.
2000’lerin ortasından 2010’ların sonlarına kadar yayılan Web2, iki boyutlu bir internetti. Örnek internet sayfaları Feysbuk, Instagram, Snapchat’in birden fazla işlevi vardı. Platformlarından data okumanın yanı sıra, öteki kişilerin yada kullananların sizinkini okuyabilmesi için kendi içeriğinizi de yayınlayabilirsiniz ya da bunun tam tersi.
Web2: okuma ve yazma çağı.
Şimdi 2020’lerin başından sonraki on yıllara kadar yayılan Web3, yalnızca üç boyutlu değil, potansiyel olarak fazlaca boyutlu bir internettir.
Örnek teknolojiler, Bitcoin ve Dogecoin benzer biçimde NFT‘ler ve Kripto para birimleridir. Dikkat edin, Web3‘ün gerçekleşmesi için mühim bir omurga var, adem-i merkeziyetçilik. Adem-i merkeziyetçilik, para benzer biçimde merkezi bir varlık deposu olmadığı anlamına gelir.
Bir örnek çağıl bankalarımız olacak. Web3 ile bankalara ihtiyacımız yok bu sebeple teknoloji, kullananların toplu olarak gelişmesine izin veriyor.
Web3; hem okuma, hem yazma hem de sahiplenme çağıdır.
Web3 niçin kuvvetli?
Peki, diyelim ki Web3 kurumlara değil insanlara güç veriyor. Aldatılamaz, çalınamaz yada kırılamazsın. Web3 günümüzde teknolojik olmaktan fazlaca felsefi ve politik bir yenilik haline geliyor.
Bu, tüm dünyada devrim yaratmadaki gerçek enerjisini gösteriyor. Teknolojiyi doğru şekilde kullandığınızda olan budur.
Web3, kuvvetli merkezi olmayan uygulamalar oluşturmak için aslına bakarsanız kullanılıyor. Bu uygulamalar aracıları büyük endüstrilerden kaldırıyor
Mesela, bir proje, merkezi olmayan bir Ride Market DApp kullanarak vasıta çağırma şirketlerine olan ihtiyacı ortadan kaldırmaya çalışıyor.
Bir diğeri ise merkezi olmayan bir borsa yaparak merkezi aracı şirketleri ortadan kaldırmak için Web3‘ü kullanmaktır.
Ufak projeler yok. Vasıta paylaşımından çevrimiçi alışverişe, çevrimiçi haberlerden çevrimiçi müziğe, emlaktan enerji ticaretine ve daha birçok alanda merkezi olmayan uygulamalar kullanılıyor.
Chris Dixon ve Packy McCormick ek olarak; gelecek yıl Blok zincirinin para ve finansın ötesinde fazlaca daha çok uygulamayı destekleyebileceğini söylemiş oldu.
2022’de internetteki büyük teknoloji tekelleri, merkezi olmayan hizmetler tarafınca aşındırılacaktır. Yenilikçilerin, teknoloji uzmanlarının ve ufak işletmelerin dijital ekonomisi, jetonlar benzer biçimde bir takım yeni “web3” teknolojisi ile büyük seviyede iyileştirilecektir.
Web3 Coinleri
İşte, 2022’de radar altında olması ihtiyaç duyulan en iyi Web3 Coinleri.
- Polkadot (DOT)
- FileCoin (FIL)
- Teta Ağı (THETA)
- Helyum (HNT)
- BitTorrent (BTT)
Son Olarak
Yukarıdaki izahat, Web3‘ün altında yatan kavram ve bunun üstüne inşa edilebilecek teknolojilerdir. Web3 hakkında söyleyebileceğimiz bir öteki şey, onun devrim durumunda ve birçok insan için yaşam değiştirici olduğudur.
Web3, sunucusuz web fikridir. Web 3.0, herhangi bir merkezi sunucuya gereksinim duymayan İnternet’i kullanmanın bir yoludur
Ne şekilde mi? Bilgisayar tüm kullanıcılar tarafınca beraber kullanır.
Sanki web, herhangi biri internet sayfaları yapmadan ilkin de varmış benzer biçimde.
Web3, Web2’den daha büyük olacak bu sebeple Web2 tamamen insanlardan kıymet elde etmeye çalışan şirketlerle ilgiliyken, Web3 tamamen insanları için kıymet yaratan topluluklarla ilgili.
Feride İrem Yılmaz