Dejavu
Deja Vu, kelimenin tam anlamıyla Fransızca’dan “eskiden yaşanmış bir vaka(görüldü)” anlamına gelir.
Muhtemelen şu duyguyu biliyorsunuzdur: Bir konuşmanın ya da bir aktivitenin ortasındayken, ansızın aynı şeyi daha ilkin yaptığınız hissine kapılırsınız fakat bunun mümkün olmadığını bilirsiniz.
Bu, bir şeyi daha ilkin görmüş olma duygusudur onu hakkaten görmediğinizi bilmekle birleştiğinde, bu yüzden birçok insanı bu kadar hazırlıksız yakalar. İki fikir akımının çarpıştığı minik bir beyin “aksaklığına” eşdeğer olduğu düşünülüyor.
Bu inanılmaz derecede yaygın bir deneyimdir, insanların %97’sinden fazlasının bunu minimum bir kez deneyimlediği düşünülür ve insanların üçte ikisinden fazlasının bir miktar tertipli olarak yaşamış olduğu vaka olarak düşünülür.
Deja Vu Niçin Olur?
Deja vu’nun iki değişik farkındalık akışının çarpışmasının sonucu olabileceğine inanılıyor: mevcut bir durumu tanıma deneyimi ve bunun yanlış bir anımsama olduğu hissi. Mühim bir özellik, kişinin bunu daha ilkin görmediğini fark etmesidir.
Kimi zaman, olan şey hakkaten bir bölünmüş idrak meselesidir ve birileri, dikkatleri dağılmış olabileceği yada herhangi bir nedenle görüşleri engellenmiş olabileceği için bir görüntüyü iki kez işliyor.
Birinci algıdan derhal sonrasında gelen ikinci idrak, bilgili olarak deneyimlenen idrak olur sadece bu bizlere yabancı gelir zira yalnızca kısmen işlediğimiz ilk deneyimin bilincinde değiliz.
Deja Vu’nun Sebebi Nedir?
Sağlığı yerinde olan insanların ortalama %60 ila %70’i yaşamları süresince bir tür deja vu yaşarlar.Bellek , beynin temporal lobunda depolanır. Beynin bu kısmı tanıdık deneyimleri tanımamıza destek sunar. Bilim, günlük deja vu deneyimlerinin zamansal alanda depolanan anıların bir sonucu bulunduğunu hemen hemen kanıtlayamamış olsa da, bazı araştırmacılar ikisi içinde bir bağlantı olduğuna inanıyor.
Deja vu’yu belleğe bağlayan teoriyi kontrol etmek için meydana getirilen bir gözlem, video oyunu Sims yaşamına dayanan sanal gerçeklik senaryoları yaratmayı içeriyordu. Projeye katılanların bir çok, daha ilkin izledikleri benzer sahnelere bağlı çeşitli deja vu deneyimleri yaşadı.
Bazı insanoğlu çoğu zaman deja vu’nun gelecekteki bir vakası tahmin etmelerine destek olabileceğini düşünür. Sadece gözlem, bireylerin sanal gerçeklik senaryolarını oynarken doğru yolu tahmin etme yada daha doğru cevaplar bulma olasılığının artmadığını buldu.
İnsanların niçin deja vu hissettiklerini tam olarak anlamaya çalışmak için daha çok araştırma yapılıyor.
Dejavu nöbet midir?
Deja vu yaşamak, nöbet geçirdiğin anlamına gelmez. Gene de bazı durumlarda, beyninizin temporal lob bölgesinde başlamış olan bir nöbet bozukluğu olan temporal lob epilepsisinin bir emaresi olabilir.
“Hipokampus, anımsama ve bilgili hatırlamada rol oynar; Gene temporal lobda bulunan parahipokampal girus, aşinalık ayrımcılığında rol oynar. Epilepsiniz olduğunda, çoğu zaman bu bağlantıda bir kesinti olur” diye açıklıyor Dr. Khoury.
Temporal lob epilepsisine, denetim edilemeyen kasılmalara ve öteki kas hareketlerine yol açan tonik-klonik nöbetler eşlik edebilir . Bu tür epilepsi ile ilişkili deja vu çoğunlukla şuur kaybı, titreme, dil ısırma, idrar kaybı ve nöbet sonrası kafa karışıklığı ile de ilişkilidir.
Deja Vu’nun Tesiri
Bir çok sıhhatli kişi için déjà vu’nun anlık bir kafa karışıklığı hissinden başka ciddi bir tesiri yoktur. Bununla beraber, sık sık deja vu yaşıyorsanız (haftada birkaç kez yada daha çok), epilepsi yada öteki nörolojik durumlar açısından değerlendirilmesi için bir nöroloğa gitmek isteyebilirsiniz.