Dijital Ayak İzi Nedir, Nasıl Silinir ve Sorgulanır?

Artık hayatlarımız dijital alemle iç içe geçmiş durumda. Dijital ayak izi de toplumsal medyada fotoğraf paylaşmaktan, online alışverişe kadar her tıklamayla birikiyor. Bir ortamda “Konuştuklarımızı dinliyorlar işte, daha azca ilkin termosa ihtiyacım var demiştim şimdi önüme hep termos reklamları çıkıyor.” minvalinde cümleler kursak bile birçoğumuz bu işin boyutlarını o kadar da dert etmeden interneti kullanmayı sürdürüyoruz. 

Dijital ayak izi örnekleri kim olduğumuz, neleri sevdiğimiz, nerede yaşadığımız benzer biçimde kişisel bilgiler ve daha fazlasının kalıcı bir kaydı olarak özetlenebilir. Peki web ayak izi tam olarak nedir ve ne için kullanılır? Bu makalede, dijital ayak izi {nasıl} silinir, dijital ayak izini kimler görebilir benzer biçimde soruların yanıtlarını aradık.

Dijital ayak izi nedir?

Bir çölde yürüdüğünüzü hayal edin. Arkanızda bıraktığınız her adım ayaklarınızın da birer izini bırakacaktır. Şimdi de arkanızdan izlerinizi takip eden biri bulunduğunu düşünün, bu şahıs rahat tahminlerle bile ayağınızın averaj kaç numara bulunduğunu, ne tür bir ayakkabı giydiğinizi hatta boyunuzu bile tahmin edebilir. 

Peki ya internette bıraktığımız izler {nasıl} oluşuyor? Onlar tahmini olmaktan fazlaca uzakta. Bu web ayak izleri yardımıyla bir tüketici olarak neleri sevdiğimiz ya da nelere gereksinim duyduğumuzdan tutun, neye gereksinim duyabileceğimize dair hedefi giderek daha da isabetli vuran tahminler yapılmakta.

Dijital ayak izimiz, esasen çevrim içi faaliyetlerde bulunurken geride bıraktığımız veri izleridir

Buna toplumsal tarama geçmişi, medya paylaşımları, aratmalar, e-postalar, beğenilerimiz, beğenmediklerimiz, konum verilerimiz ve hatta ziyaret edilen internet sayfaları dahildir. Bunu, çevrim içi varlığımızı sergileyen sanal bir ekmek kırıntısı izi olarak da düşünebiliriz. 

Bıraktığımız dijital ayak izine örnekler: 

• Etken dijital ayak izleri
• Eylemsiz dijital ayak izleri

Yaptığımız her şey, hem kasıtlı hem de kasıtsız olarak çevrim içi bir dijital ayak izi bırakır. Dijital ayak izi türlerini yukarıdaki benzer biçimde iki başlıkta ele alabiliriz.

Etken dijital ayak izleri

• Informasyon paylaşımı: Bir toplumsal medya hesabı oluşturduğunuzda, bir bültene kaydolduğunuzda yada çevrim içi bir biçim doldurduğunuzda kişisel bilgilerinizi etken olarak paylaşmış olmuş olursunuz.
• İçerik yayımlama: Toplumsal medyada yorum, fotoğraf yada video yayınladığınızda, çevrim içi etkinliğinizin bir kaydını oluşturursunuz.
• Satın alma işlemleri: Çevrim içi alışveriş yaptığınızda ödeme bilgilerinizi üçüncü taraf bir şirkete vermiş olmuş olursunuz.

Bunlar, toplumsal medya gönderileri, bloglar ve e-postalar benzer biçimde dijital kimliğinizle yaptığınız eylemlerinizin kaydıdır. Bilgili olarak girdiğiniz bilgiler ve paylaşımlarınız etken dijital ayak izinizin bir parçasını oluşturur.

Eylemsiz dijital ayak izleri

Kasıtsız oluşan eylemsiz ayak izleri, biz kullananların açık bilgisi olmadan toplanan verilerden doğar. Sözgelişi çevrim içi davranışlarımızı izleyen internet sayfası çerezleri yada tarayıcılar tarafınca kaydedilen tarama geçmişimiz.

Dijital ayak izi niçin bu kadar mühim?

Her ne kadar başlangıçta kulağa zararsız gelse de, dijital ayak izi, kimlik ve gizlilik üstünde kalıcı bir etkiye haiz olabilir. İncelemelerinizi ve düşüncelerinizi çevrim içi olarak yayımladığınızda, bununla birlikte etkileşimde bulunduğunuz internet sayfaları ya da firmalar ilgi alanlarınızı, siyasal inançlarınızı ve toplumsal görüşlerinizi belirleyerek dijital profilinizi oluşturmak için de kullanılabilir.

Bir taraftan dijital ayak izlerimiz arkadaşlarla bağlantı oluşturmak, yeni şeyler öğrenmek ve hatta iş bulmak için bile kullanılabilir. Öte taraftan reklamlarla bizi hedef almak, hareketlerimizi kovuşturmak ve hatta kimliklerimizi çalmak için de kullanılabilirler. Bu sebeple bir noktada kaçınılmaz olarak bıraktığımız dijital ayak izlerinden en iyi şekilde yararlanmak, devamlı informasyon izlerimizi bırakmaktan ya da tamamen kaçınmaktan değil, dengesini doğru bir halde tutturmaktan geçiyor.

Her şeyde olduğu benzer biçimde bazı avantaj ve dezavantajları da var! Dijital ayak izinin iyi ve fena yönlerine bakalım: 

Dijital ayak izinin artıları:

• Dolandırıcılık faaliyetleri dijital ayak izleri kullanılarak takip edilebilir.
• Firmalar, müşterilerin tercihlerine nazaran kullanıcılara ürün önerebilir.
• Kişiselleştirme.
• Gizlenen bilgilerin süratli bir halde geri çağırabilme rahatlığı.
• İşe alım uzmanları, dijital ayak izlerini kullanarak iş pozisyonları için doğru adayları bulabilirler.

Dijital ayak izinin eksileri:

• Potansiyel olarak kimlik yada veri hırsızlıklarına yol açabilir.
• Dijital ayak izleri bir çok süre silinemez ve kalıcıdır.
• Gizlilik kaybı.
• İstenmeyen istekler/iletişimler.

Kendinizi Google’da aratmayı denediniz mi? Acaba hangi sitede fi tarihinden kalma ne yorumlar bırakmışsınız? Tamamen unuttuğunuz lise döneminize ilişkin eski profil resminize bile rastlama ihtimaliniz yüksek!

Dijital ayak izi {nasıl} silinir? Bunun somut bir yanıtı olmasa bile azaltmak için yöntemler mevcut: 

• Gizlilik ayarlarını inceleyin ve düzenleyin.
• Kullanmadığınız hesapları silin.
• Çevrim içi varlığınızı takip ve deneyin.
• Hususi tarama modlarını kullanın.
• Tarayıcı çerezlerini ve önbelleğini tertipli olarak paklayın.
• Veri toplama haricinde kalma
• Çevrim içi hesaplarınızı tertipli olarak deneyin
• Çevrim içi profillerinizi güncelleyin ve optimize edin

İrili ufaklı her dijital aktivitemizin izi mevcut. Şu demek oluyor ki dijital ayak izini silmek ya da tamamen yok etmek mümkün değil. Gene de yukarıda bahsettiğimiz adımlarla ihtimaller içinde bir riski azaltabiliriz. 

Gizlilik ayarlarınızı inceleyin ve düzenleyin

İşe toplumsal medya hesaplarınızı denetleyerek başlayabilirsiniz. Gizlilik ayarlarınızı düzenleyerek profilinizi, gönderilerinizi ve kişisel bilgilerinizi kimlerin görüntüleyebileceğini tercihlerinize nazaran sınırlayın. Bu ayarlamaları yaptıktan sonrasında değişen tercihlerinize uyum sağlaması için bu ayarları tertipli olarak güncelleyin.

Kullanmadığınız hesapları silin

Artık kullanmadığınız yada gereksinim duymadığınız hesapları kapatmayı düşünebilirsiniz. Haiz olduğunuz her hesap potansiyel bir veri toplama deposudur. Kullanılmayan hesapları ortadan kaldırarak dijital ayak izinizi azaltırsınız.

Çevrim içi varlığınızı yönetin

Çevrim içi paylaştığınız içeriklere dikkat edin. Ne kadar azca informasyon, o denli silik bir ayak izi diyebiliriz. Kişisel bilgilerinizi paylaşmadan ilkin iki kez düşünün. Çevrim içi hesaplarınızın gizlilik ayarlarını ve güvenlik özelliklerini tertipli olarak incelemeye süre ayırın. Toplanan verilerden haberdar olduğunuzdan ve bunlara kimlerin erişebileceği mevzusunda denetim sahibi olduğunuzdan güvenli olun.

Hususi tarama modlarını kullanın

Duyarlı aramalar yaparken yada kişisel hesaplara erişirken tarayıcınızın hususi yada gizli saklı modunu kullanın. Bu, arama geçmişinizin ve oturum açma bilgilerinizin saklanmasını engeller.

Veri toplama haricinde kalma

Birçok çevrim içi hizmet, reklam amaçlı veri toplamayı dönem dışı bırakma seçeneği sunar. Sık ziyaret ettiğiniz web sitelerinin gizlilik ayarlarını inceleyin ve tercihlerinizi buna nazaran düzenleyin.

Tarayıcı çerezlerini ve önbelleğini tertipli olarak paklayın

Çerezler ve önbelleğe alınan veriler, dijital ayak izinizin mühim bir kısmına katkıda bulunabilir. Çevrim içi etkinlikleriniz hakkında depolanan veri miktarını azaltmak için tarayıcınızın çerezlerini ve önbelleğini tertipli olarak paklayın.

Çevrim içi profillerinizi güncelleyin ve optimize edin

Çevrim içi profillerinizi doğru ve ilgili bilgilerle güncel tutun. Başarılarınızı ve katkılarınızı vurgulamak için profillerinizi optimize edin.

Netice olarak, çevrim içi ve çevrim dışı yaşamlarımızın giderek daha çok iç içe geçmiş olduğu bir dünyadamdijital ayak izi nedir idrak etmek, sorgulamak ve yönetmek her zamankinden daha mühim. Tamamen silmek zor olsa da, web ayak izini kimler görebilir benzer biçimde detayları denetlemek için bazı adımları atmak, gizliliğimizi korumada başarı göstermiş bir yol kat edebilir. 

Veri güvenliği demişken bu mevzulara da göz atmak isteyebilirsiniz: