Suni zeka terimi, Alan Mathison Turing tarafınca “Makineler düşünebilir mi?” sorusunun gündeme getirilmesi ile münakaşaya açılmıştır. “Suni zeka” terimi resmi olarak ilk kere 1956 senesinde bir konferansta John McCarty tarafınca ortaya atılmıştır ve temelleri oluşturulmuştur. İlk yapay zeka laboratuvarı ise 1959 senesinde ise Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde John McCarty ve Marvin Minsky tarafınca kurulmuştur.
1950’lerde yürütülen yapay zeka emekleri sorun çözme şeklinde mevzular üstünde yoğunlaştı. 1960’larda ise ABD Müdafa Bakanlığı bu türdeki emekler ile ilgilendi ve insanların yapmış olduğu şeyleri yansılamak etmesi için bilgisayarları eğitmeye başladı.
İleri teknoloji müdafa projelerini yürüten ABD’ne bağlı bir devlet kurumu olan DARPA 1970’lerde sokakların haritalanması projesini yapay zeka yardımıyla tamamladı ve Siri, Alexa yada Cortana şeklinde asistanlar hemen hemen piyasada yokken 2003 senesinde akıllı kişisel asistanlar üretti.
Suni zeka, satranç oynayan bilgisayarlar, kendi kendini devam eden otomobiller, bankalar tarafınca kullanılan e-ödemeler, toplumsal medyalardaki haber akışları, sıhhat sektörü, müzik ve medya akış hizmetleri, sesli asistanlar şeklinde değişik alanlarda kullanılmaktadır. İnsan yaşamını kolaylaştıran yapay zeka, trafiğin durumunu görme, teknoloji aletlerinde yüz idrak etme ve tanıma şeklinde… Toplumsal medya ki nefret söylemi içeren yayınları insanlardan daha süratli şekilde tespit ederek, hızla kaldırabilir.
Suni Zeka Nedir?
İnsan benzeri görevleri gerçekleştirmeyi mümkün kılan suni zeka, makinelerin deneyerek öğrenmesini ve yeni girdilere uyum sağlamasını mümkün kılar. Derin öğrenme ve naturel dil işlemeye dayanmaktadır. Öteki ismiyle Artificial intelligence (AI), bilgisayarlar bu teknolojileri kullanarak büyük oranda veri işleyerek ve verilerdeki kalıpları tanıyarak belirli görevleri yerine getirecek şekilde eğitebilir.
Suni zeka, tekrarlayan öğrenme ve vergisel bulguları otomatikleştirir. Mevcud ürünlere zekâ ekler. Verilerin programlama yapmasına müsaade etmek için aşamalı öğrenme algoritmaları aracılığı ile uyum sağlar. Pek oldukca gizli saklı katmana haiz sinir ağlarını kullanarak daha çok ve derin verileri tespit eder. Derin sinir ağları yardımıyla evvelde imkânsız olan bir doğruluk ile çalışıyor. Yapay zeka verilerden en doğru şekilde yararlanır.
Suni Zeka Nerede Kullanılır?
Spor müsabakaları, sıhhat, otomotiv, video oyunları, finans ve iktisat alanlarında gerektiğinde sık sık suni zeka kullanılır. İnsan faktörünü ortadan kaldırması ile maliyeti düşüren suni zeka ticari yönden oldukca karlıdır.
Ses Tanıma
Bilgisayarların sesleri tanıyabilmesi amacıyla mikrofon ve ses dijital hale getirerek frekanslar oluşturur. Frekanslardan harfler ve kelimeler kavranmaya emek harcayarak sayılara dönüştürür. Böylece suni zeka sesi tanır, algılar ve geri bildirim oluşturur.
Görüntü İşleme
Kamera ile çekilen görüntüler dijital hale getirerek piksellere dönüşür, pikseller ise koda dönüşür. Bu kodları yapay zeka yorumlar.
Naturel Dil İşleme
Derin öğrenme, makine öğrenmesi, istatiksel çözümleme ve kaide tabanlı algoritmalar kullanır. Suni zekanın en zor alanlarından biridir. İnsan ve bilgisayar etkileşimini en yüksek seviyeye çıkararak değişik dilde konuşan insanların iletişimini güçlendirmeyi amaçlar.
Muhakeme
Suni zeka muhakeme özelliği ile mevcut verileri kullanarak değişik algoritmalar oluşturur ve en akılcı sonucu verir.
Sanal Asistanlar
Google firmasının akıllı asistanı, Apple firmasının kullandığı Siri sanal asistanlardır. Bu teknolojiler de yapay zeka kullanılmaktadır.
Oyunlar
Bilgisayarlar ve konsollar amacı ile tasarlanan oyunlar yapay zekanın en oldukca tercih edilmiş olduğu alanlardandır. Oyunlarda yapay zeka, bir çok ölçütü göz önünde bulundurarak hamlelerine karar verebilir ve kullananların karşısında güçlü birer rakibe dönüşebilir.
Akıllı Otomobiller
Sürücüsüz otomobil modelleri ileri düzeyde yapay zekaya haizdir. Tesla sürücüsüz otomobil modelleri ile sık sık gündemde yerini alan firmalardan biridir.
Satın Almacılar
Amazon ve Google AdSense şirketlerinin kullanmış oldukları yapay zeka yardımı ile kullanıcılarının, evvelde yapmış oldukları aramalar göz önünde bulundurulmaktadır. Bu sayede de isabetli satış teklifinde bulunurlar. Hem de web reklamları üstünde de bu sistem kullanılmaktadır.
Dolandırıcılığı Önleme
Dolandırıcılığı önlemede iki mühim unsur bulunmaktadır. Birincisi antivirüs programları, ikincisi ise Google şeklinde büyük ve gelişmiş arama motorlarıdır. Yanıltıcı içeriğe haiz olan sayfaları Google arama motorları filtreleyebilir. Bu içeriklerin kullanıcılara zarar vermemesi amacı ile web ortamından uzaklaştırılabilmektedir.
Söyleşi ve Destek Botları
İnsanlara 7/24 hizmet vermek için tasarlanan bu botlar, yazılı olarak söyleşi edebiliyor ve informasyon sunabiliyor.
Müzik ve Seyir Tavsiye Robotları
Müzik servisleri dinlenilen sanatçılar ve müzik türüne hususi yeni şarkılar önerebiliyor.
Akıllı Ev Sistemleri
Akıllı ev sistemleri, evindeki havayı dışarıdayken istenilen dereceye ayarlayabilmekte, evindeki akıllı sistemleri çalıştırıp, kapatabilme hizmeti sunmaktadır.
Günlük hayatta sık sık karşılaşılan yapay zeka örnekleri;
- Siber güvenlik ve müdafa endüstri
- Dil çevirileri
- Tavsiye sistemleri
- Navigasyon
- Toplumsal güvenlik
- Sıhhat hizmetleri
- E-Tecim
Suni Zeka Mühendisliği Nedir?
Hızla gelişen teknolojinin gelişmesi ile ortaya çıkan mühendisliğin bir alanıdır. Makinelerin insan beyniymiş şeklinde programlayan, makine öğrenme programlarını tasarlayan kişilere suni zeka mühendisi denir. Makinelerin mantıklı ve verimli bir halde hareketler gerçekleştirmesi amacıyla programlayan suni zeka mühendisleri, yazılım firmalarında çalışabilmektedir.
Suni zeka mühendisleri, insan davranışlarını sorun çözme ve karar verme süreçlerini çözümleme eder. Çeşitli problemler karşısında makinelerin emek vermesi, karar verme süreçleri ve sistemlerin organizasyonu üstünde emekler yürütürler.
Suni zeka mühendisi olmak için makine öğrenme algoritmaları, yazılım üretim döngüsü, veri girişi kurulumu, veri madenciliği ve örüntü eşlem şeklinde mevzular da uzmanlaşmak gerekir.
Suni zeka mühendisi olmak için lisans mezunu olmanın yanı sıra bazı nitelikler aranmaktadır. Bu nitelikler şunlardır;
- Uzun süre konsantrasyon sağlayabilmelidir.
- Analitik fikir becerisi sergileyebilmelidir.
- Sayısal derslerle ilgili olmalıdır.
- Bilgisayar ve yazılım ile yakından ilgili olmalıdır.
- Ekip emek vermesi içinde uyumlu olmalıdır.
- İnsan ilişkilerinde başarı göstermiş olması beklenir.
- Yaratıcı olmalı ve eleştirel düşünme becerisine haiz olması gerekir.
- Mesleki yenilikleri öğrenmeye istekli olmalıdır.
- Disiplinli, titiz ve dikkatli olmaları önemlidir.
Suni Zeka Türleri Nedir?
Salt tepkisel, limitli bellek, zihin teorisi, öz farkındalığı olan yapay zeka olmak suretiyle dört değişik türde incelenmektedir.
Salt Tepkisel
Suni zekanın en kolay formudur. Çevresinde olan durum ve vakaları algılayarak bunlara nazaran davranış sergiler. Herhangi bir bellekleri yoktur bu yüzden detayları kaydedemezler. Tek bir alanda uzmanlaşabilirler. Bu sebeple bellekleri olmadığı için geçmişleri yoktur, anılara nazaran şekillenemezler. Salt tepkisel yapay zeka türüne satranç şampiyonu Kasparov’u yenen DeepBlue adındaki bilgisayarı örnek olarak verebiliriz
Limitli Bellek
Deneyimlerinin sonucunda oluşan detayları toplar ve daha evvelde programlanmış olan bilgilerin üstüne ekleme yaparlar. Evvelinde programlanmış olan bilgilerin üstüne ekleme yapabilirler. Kafi belleğe haiz olduklarından tüm detayları biriktirerek en uygun eylemi gerçekleştirirler. Limitli bellek türüne sürücüsüz araçlar ve kişisel sanal asistanlar örnek olarak verilebilir.
Zihin Teorisi
Çevresindeki insanların hareketlerini ve duygularını anlayabilen suni zeka türüdür. Toplumsal olarak etkileşime girebilir, beklenti ve niyetlerin ne işe yaradığını anlayabilirler. Geliştirilmeye açık bu suni zeka türünde emekler hala devam ediyor. Yıldız Wars evrenindeki R2-D2 ve C-3PO robotları ve ‘I, Robot’ filmindeki Sonny zihin teorisi türüne örnek verilebilir.
Öz Farkındalığı Olan
Kendinin bilincinde olan bu suni zeka türü içinde bulundukları durumları çözümleme edebilirler. Başkalarının hislerini tahmin edebilir, yaşanmış olan vakalar hakkında sonuçlar çıkartabilirler. Makinelerin gelecekteki halini tanımlıyor. Ex Machina filmindeki Eva ve Detroit: Become Human oyunundaki karakterler örnek verilebilir.