Etik töre bilimi adıyla anılır. Yunancadan gelen kelime ethos kısaca töre anlamını taşıyan bir kelimeden türetilmiştir. Felsefenin dört tane ana dalı bulunur. Etik de bu dallardan bir tanesidir. Etiğin amacı yanlış ile hakikatı birbirinden ayırmak ve bu yolda terbiye teriminin özünü anlayabilmektir. Batıda ara sıra etik terbiye felsefesi ile beraber de anılmıştır. Etik kelimesinin tam olarak Türkçe karşılığı ise terbiye bilimi olarak nitelendirilmektedir. Vatanımızda günlük kullanımda pek oldukca şahıs etik kelimesi ile ahlakı aynı anlamlara haiz olacak şekilde kullanmaktadır.
Etik Ne Anlama Gelir?
Etik terbiye bilimi ve töre bilimi olarak adlandırılır. Ahlakla ilgili olan bir kavramdır. Felsefenin bir dalı olan etik ahlakın aslı ile hangi temellere dayandığını araştırmaya yoğunlaşır. Etik kapsamında insan davranışlarında ortaya çıkan problemler detaylı bir şekilde incelenir. Esasen terbiye felsefesi olan etik insan davranışlarını bütünüyle ele alır, davranış ile eylemlerinin temeline inerek incelemeler yapılmasını sağlar.
Etik kelimesinin iki değişik kullanım alanı bulunur. Günümüzdeki kullanımında terbiye ile etik ayrışmaktadır. Terbiye terimi bireylerin toplumsal dünyadaki ilişkilerini düzenleyen bir kurallar bütünü olarak görülür. Etik ise daha oldukca iş hayatındaki bireylerin davranışlarını inceleyerek düzenlemeyi hedefleyen bir kavram olarak kullanılır. Etik doğru ile yanlış olanın teorileştirilmiş hali iken terbiye bu kuramsal verilerin günlük hayata kısaca pratiğe aktarılması suretiyle işlevsellik kazanan bir kavramdır. Etik prensipleri temsil ederken terbiye bu prensiplerin davranışa dönüştürülmesini kapsamaktadır.
Etik öncesinden felsefe kapsamında ele alınmaktaydı. Sadece Aristotales tarafınca ilk olarak bağımsız bir felsefe dalı olarak incelenmiştir. Aristotales ile beraber etik felsefenin bir dalı olarak ele alınmış ve insan eylemleri üstüne yoğunlaşmıştır.
Etiğin temel işlevi öteki hususların da ötesinde ideal yaşamın araştırılması ve algı edilmesi üstüne odaklanır. Etik ile insanoğlu tarafınca kurulan bireysel ilişkiler ile cemiyet geneline yayılan ilişkiler düzenlenir. Bu ilişkilerin dayandırıldığı kurallar, normlar ve kavramlar doğru yada yanlış ile iyi yada fena olmak suretiyle etik yönden sınıflandırılır. Bu yüzden de etik bireysel ve toplumsal yaşamı ayrılmaz bir parçasıdır. Etik değerlere haiz olmayan bireyler ve toplumlar yozlaşmaya v özünü kaybetmeye mahkûmdur. Doğru ile yanlışın kuramsal olarak aktarıldığı felsefe dalı olan etik yardımıyla yaşam ilkeler çerçevesinde düzenlenebilir.
Etik kelimesinin töre ve anane anlamlarını taşıyan bir kullanım alanı da bulunur. Etik yardımıyla toplumsal yaşam düzenlenerek bireylerin toplumsal yaşamda neyi isteyip isteyemeyeceği, neye haiz olup neye olamayacağı ve neyin uygun neyin uygunsuz olacağı hakkında yargı sahibi olması sağlanır.
Tüm dünyada geçerli olan ve ortak kabul edilen etik değerler ise şu şekilde sıralanabilir:
- Dürüst olmak ve direkt ayrılmamak
- Güvenilir olmak
- Adil olmak
- Sadakate ehemmiyet vermek
- Vatandaşlık bilinci ve sorumluluğuna haiz olmak
- Yalan söylememek
- Başkasının hakkına göz dikmemek
- Etraftaki kişiler yardım etmek
- Saygılı olmak ve kişisel sınırları bilmek
- Acıyı ve zor durumları paylaşmak, anlayışlı olmak
- Karşıdaki kişinin mağduriyetinden faydalanmamak
Etik Türleri Nedir?
Etik doğru ile yanlış, haklı ile haksızın, iyi ile kötünün birbirinden ayrıştırılmasını sağlar. 3 değişik türde etik bulunur. Etik türleri şu şekilde sıralanabilir:
- Tabiat etiği
- Toprak etiği
- Meslek etiği
Bireylerdeki Etik Davranışını Etkileyen Faktörler Nedir?
Etik cemiyet ve bireysel hayata yön veren etik bir anlayış bütünüdür. Kişinin etik yönünden davranışları çeşitli etmenlere bağlı olarak şekillenir. Etik davranışını etkileyen unsurlar şu şekilde sıralanabilir:
- Kişinin haiz olduğu etik özellik ve değerler
- Kişinin içinde bulunmuş olduğu ve büyümüş olduğu toplumsal çevre
- Kişinin geçimini sağlamak için yapmış olduğu iş ve dahil olduğu iş çevresi
İş Etiği Nedir?
Her kişi kişisel olarak saygılı olmak, adil olmak, yansız hareket etmek, hak yememek, sevgi ile yaklaşabilmek benzer biçimde kişisel değerlere haizdir. Sadece yaşamın devam etmesinin bir gereği olarak para kazanmak amacıyla her kişi bir iş topluluğunun da parçasıdır. Bu kapsamda kişinin haiz olduğu bireysel değerler alınan ustalaşmış mesuliyet ve üstlenilen yükümlülükler sebebiyle değişik bir boyuta göç eder. İş etiğinin bir gereği olarak kişi mesuliyet sahibi olmalı, hak yememeli, adil davranmalı, dürüstlükten ayrılmamalı ve iyi niyetli bir yaklaşım sahibi olmalıdır.
İş etiği yardımıyla emek verme ortamı daha adil ve rahat bir yer haline gelir. Kişiler kendisini güvende hissederek işlerini yürütür. Huzurun hakim olduğu iş ortamında üretkenlik ve verimlilik artar. Ekip emek vermesi daha güçlü olur. Çalışan kişiler ekip arkadaşlarına ve bağlı bulundukları kuruma karşı ilinti duygusu hissederek çalışırlar. Bu sayede de motivasyonları artar, yüksek performans gösterirler.
İş etiğinin bulunmadığı bir ortamda ise çalışanlarda isteksizlik, mutsuzluk ve stres görülür. Bu koşullar altında çalışan mutsuz kişilerden verim ve başarı beklenemez. Bu sebeple iyi bir yöneticinin en temel görevi iş ortamında iş etiğinin mutlak suretle tesis edilmesi ve çalışanların bu fikri destekleyen yapıda olan kişilerden seçilmesi olmalıdır. İş etiğinde temel unsurlar çalışkanlık, kurum ve kamu yararını gözetmek, dürüstlük, hakkaniyetli olmak, adil olmak ve saydam olmaktır.
İş Etiğini Benimseyen Yöneticilerin Davranışları {Nasıl} Olmalıdır?
- Yönetici her bir çalışanın aynı amaç dahilinde birleşmesini sağlamalıdır.
- Yenilikçi olmalı ve yeni fikirleri benimsemeye hazır olmalıdır.
- Çevreye kapalı değil çevre ile devamlı etkileşim halinde olmalıdır.
- İletişime açık olmalı çalışanın yöneticiden korkacağı ortamı yok etmelidir.
- Çalışanlar ile işbirliğine açık olmalıdır.
- Somut hedefler belirleyerek çalışanların bu hedef çevresinde birleşmesini sağlamalıdır.
- Çalışanların mutlu bir ortamda emek vermesi ve yapmış olduğu işle övünmesini sağlamalıdır.
- Yönetici kendisine bağlı bulunan çalışanlara etik ilkeler dahilinde liderlik etmelidir.