Garip Akımının Özellikleri

Acayip Akımının Genel Özellikleri

1- Vezin ve kafiyeye karşı çıkmışlardır
2- Günlük konuşma dilini şiire uygulamaya çalışmışlardır
3- Mecaza,süse ve suniliğe karşı çıkıp;yalnızlığa ehemmiyet verdiler
4- Halk şiirinin ifade ve deneyimlerinden faydalandılar
5- O güne kadar şiirimizde kullanılmayan bir ekip sözcükleri kullandılar
6- Bayağı insanoğlu şiire mevzu olmuştur.
7- Yaşama sevinçlerini fazlasıyla şiire yansıtmışlardır
8- Kaynağını batı şiirinden alan Acayip akımı eskiye ilişkin olan her şeyin karşısında olup bilhassa şairane söyleyişin karşısında olmuşlardır.
9- Şiirde söz ve anlam oyunları bırakılmıştır.

Acayip Akımı {Nasıl} Oluştu

Melih Cevdet,Oktay Rifat ve Orhan Veli’nin ilk kitaplarında yayımladıkları şiirlerin bir çok kısa dizelerle ve 15-20 sözcükle kurulmuştu; yüksek sesle okuma olanağı vermiyorlardı.Gülmece ve ince yergi en mühim öge durumuna gelmişti.Şairler imge ve lirizm öğelerini kullanmaktan bilhassa kaçınıyorlardı.

Acayip önyazısında ölçü ve uyak mevzusundaki görüşlerini şu şekilde belirttiler:
“Bir şiirde eğer takdir edilmesi lazım gelen bir uyum mevcutsa onu temin eden vezin ve kafiye değildir. O uyum vezin ve kafiyenin haricinde ve vezinle kafiyeye karşın mevcuttur. Fakat onu şiirde şuurlu hale getiren ve anlayışları en kıt insanlara bile bir ahengin mevcut bulunduğunu haber veren şey vezinle kafiyedir.Bu suretle farkına varılan,şu demek oluyor ki vezin ve kafiye ile temin edilen bu ahenkten zevk duyabilmek, ya da da lakırdıyı bu kolay ölçüler içinde söylemeyi maharet sayabilmek,saf dilliklerin herhalde en muhteşemi olmalıdır” (Acayip,1. bas. S. 6)

Appolinaire’den Valery’ye, Picasso’dan Freud’a kadar. Batılı düşün ve sanat adamlarının görüşlerinden alıntılarla amaç saptaması meydana getirilen önyazıda “eşyayı olduğundan başka türlü görme zoru” biçiminde tanımlanan “teşbih, istiare, mübalağa” şeklinde sanatların yarattığı hayal yaşamına son verme zorunluluğu belirtilirken sık sık “yeni zevk” varsayımı üstünde durulmuştur.Bu varsayımda özetle,yeni şiir eski toplumun yaşamak için çalışmaya ihtiyacı olmayan insanlarının oluşturduğu egemen sınıfların beğenisinden bağımsızdır. Halkın beğenisini arayarak kendi kendine yaratacaktır,düşünüsü temel alınmıştır.

Orhan Veli ve arkadaşları 1945’lerden sonrasında tekrardan ölçülü ve uyaklı şiirler yazarak yadsıdıkları şiirsel ögeleri de kullanmaya itina gösterdiler. Yazılarında,toplumcu ve gerçekçi şairlerin daha ilkin ortaya koydukları savaşım kaygılarını paylaştılar.

Oktay Rifat şu şekilde yazıyordu:
“Biz toplumsal meselelerden söz açmaya uğraşmanın şiirimiz için yeni bir gelişme deposu olacağına,bu araştırmalar yardımıyla yeni hamleler yapılabileceğine,üstelik gönlümüzce saygınlık gömeyen yeni şiirin halk içinde büyük rağbet kazanacağına inanıyoruz. “

*Şükran Kurdakul ” Uygar Türk Edebiyatı 3 Cumhuriyet Periyodu/1 Şiir “adlı kitabından alınmıştır.