Metaverse, birçok insanoğlunun kendi sanal temsillerini (yada avatarlarını) birbirleriyle ve dijital nesnelerle etkileşime girebileceği, devamlı ulaşıma açık olan bir sanal ortam ağıdır.
Bu sanal ortam ağını sürükleyici sanal gerçeklik, devasa birçok oyuncuyla oynanan çevrimiçi oyunlar ve webin bir kombinasyonu olarak düşünebilirsiniz.
Metaverse tam olarak nedir diye soracaktır olursak; Metaverse teknoloji endüstrisindeki birçok insanoğlunun günümüz interneti olarak öngördüğü bir bilim kurgu kavramıdır. Bu aşamada metaverse bir tek bir vizyondur, sadece Feysbuk şeklinde teknoloji şirketleri buna iş, oyun, eğitim ve alışveriş şeklinde birçok çevrimiçi etkinliğin de içinde olduğu düzenleme getirmeyi hedefliyor. Ve hatta, Feysbuk metaverse’e hükmetme çabasını vurgulamak için kendisini Meta olarak tekrardan adlandırdı.
“Metaverse” kelime kökeni ve anlamı olarak, “meta” (ötesinde anlam) ve “evren” önekinin bir portmantosudur.
Bilimkurgu yazarı Neal Stephenson, 1992 tarihindeki “Snow Crash” adlı romanında, kahramanı Hiro ve onun avatarı vesilesiyle gerçek dünyadaki düşmanlarını sosyalleştirdiği, alışveriş yapmış olduğu ve yok etmiş olduğu sanal dünyayı tanımlamak için bu terimi kullandı. Bu kavram “Snow Crash” ilkin gelir ve William Gibson’ın çığır açan 1984 romanı “Neuromancer” da “siber uzay” olarak popülerleştirmiştir.
Metaverse’in üç temel yönü vardır: varlık, beraber çalışabilmek ve standardizasyon
Varlık, aslen sanal bir alanda başkalarıyla beraber olma hissidir. Onlarca senelik araştırmalar, bu somutlaşma duygusunun çevrimiçi etkileşimlerin standardını artırdığını göstermiştir. Bu varlık hissi, başa takılan ekranlar şeklinde sanal gerçeklik teknolojileriyle sağlanır.
Beraber çalışabilirlik, avatarlar ve dijital öğeler şeklinde aynı varlıklara haiz sanal alanlar içinde sorunsuz bir halde gezebilmek anlamına gelir. Ready Player Me, insanların Animaze şeklinde uygulamalar vesilesiyle, çevrimiçi toplantılar da dahil olmak suretiyle, yüzlerce değişik sanal dünyada kullanabilecekleri bir avatar oluşturmasına olanak tanır. Ayrıca, kripto para birimleri ve geri ödemesi olan jetonlar, dijital malların sanal ortam üstünden yapılmasını da kolaylaştırmıştır.
Standardizasyon, metaverse genelinde platformların ve hizmetlerin beraber çalışabilirliğini elde eden şeydir. Tüm kitle yazışma teknolojilerinde olduğu şeklinde (matbaadan mesajlaşmaya kadar) yaygın olarak benimsenmesi için ortak teknolojik standartlar şarttır. Open Metaverse Interoperability Group şeklinde internasyonal kuruluşlar bu standartları tanımlar.
Metaverse Iyi mi Kullanılır?
Metaverse duyurulduktan sonrasında; iyi mi kullanılır, oyunları, projeleri nedir, arsa yada NFT nereden alınır satılır ve neler yapılabilir şeklinde birçok suali bununla beraber getirdi. Ikimiz de bu mevzuya açıklık getireceğiz okumaya devam edin ve Metaverse evrenini keşfedin:
Metaverse’in tam potansiyeli hemen hemen keşfedilmemiş olsa da, bunu keşfedebilmenin zor olduğu anlamına gelmez. Senelerdir, birkaç şirket kripto para birimleri, küresel topluluklar ve doğal ki blok zinciri çevresinde inşa edilmiş kendi “metaverse” ortamlarının varyasyonlarını geliştiriyor.
Sadece, meta veri deposuna iyi mi erişileceğini bulmak devamlı o denli kolay değildir ve birazcık rehberliğe ihtiyacınız olabilir. Gene bahsedilmiş olduğu şeklinde, iyi mi kullanabileceğinize dair pek oldukca platform aşağıda verilmiştir. Sadece dijital dünyaya erişimin bir tek bu platformlarla sınırı olan olmadığını ihmal etmeyin.
İşte, Metaverse kullanabileceğiniz bazı platformlar;
DECENTRALAND:
Decentraland, bugün Metaverse meraklıları için iyi malum platformlardan biridir. Bildiğimiz şeklinde, bu merkezi olmayan sanal dünya, her türden kullanıcının dikkatini hızla çekmeyi başardı. Ek olarak, merkezi olmayan içinde, sanat eserleri, sanal gayrimenkul ve NFT’ler inşa edebilir, satın alabilir ve pazarlayabilirsiniz.
Bireyler, 3B sanal dünya tarayıcı tabanlı bir platform olan platformda kendi avatarlarını oluşturarak meta veriye kolayca erişebilirler. Bu, meta veri deposuna giriş elde etmenin en iyi ve en kolay yollarından biridir. Decentraland ek olarak avatarını oluşturmak isteyen her insanın internet sayfasında bunu yapmasına izin verir.
Ek olarak Kullanıcılar, Decentraland meta veri tabanına tam erişim elde etmek için cihazlarında bir meta maske uzantısı tarayıcısının yüklü olması icap ettiğinin bilincinde olmalıdır. Bağladığınızda, metaverse alemine erişim elde edeceksiniz ve isterseniz arsa satın alabileceksiniz.
HORIZON WORLDS:
Horizon Worlds, sanal gerçeklikle geliştirilmiş ve Oculus by Meta için oluşturulmuş parasız bir çevrimiçi video oyunudur. Horizon Worlds ortamının, kullananların öteki insanlarla çevrimiçi olarak sınırsızca özelleştirilebilir bir alanda etkileşime girmesine izin verdiği de bilinmektedir.
Başka bir deyişle, Meta’nın Metaverse’deki resmi başlangıcı olan Horizon Worlds, kullananların bağlantı kurmasına ve çeşitli etkinlikler gerçekleştirmesine olanak tanıyan bir toplumsal programdır. Ek olarak, kullanıcılar değişik konumlara gidebilir, öteki kullanıcılarla çeşitli etkinliklere katılabilir yada bir tek dinlenip deneyimin tadını çıkarabilirler.
SANDBOX:
Sandbox’ın, yaratıcıların ve sanatçıların voksel oyun deneyimlerinden ve blok zincirindeki varlıklardan para kazanmalarına izin verdiği söylenen topluluk odaklı bir platformdan başka bir şey olmadığı biliniyor. Oyuncular sanal ortamlarda etkileşime girerek arsayı ve organizasyonu kendileri değiştirir. (Voxies (VOXEL) , bir blok zinciri üstüne inşa edilmiş bir 3D sıra tabanlı taktik RPG oyunu olan Voxie Tactics’in mahalli destek para birimidir.)
Bir tek bu değil, hem de değiştirilemez jetonlar (NFT’ler) da oyuna yeni bir karmaşıklık katmanı sunuyor. Buna ek olarak, play-to-win fikri, oyuncuların SAND jetonları, destek program jetonu ve oyun içi para birimi kazanabileceğini belirtir. (play-to-win: online oyun jargonunda belirli bir ücret ödeyerek ücret ödemeyen öteki oyunculardan üstün olma durumu.)
CRYPTOVOXELS:
Cryptovoxels, son birkaç ayda oldukca popülerlik kazanan Ethereum blok zinciri tabanlı bir sanal dünyadır. Tıpkı The Sandbox ve Decentraland şeklinde, Cryptovoxels’in sanal dünyasının da oyuncuların kolayca arsa satın alabileceği ve parsellere bölünebileceği biliniyor. Arsa hem de bir NFT olduğundan, istediğiniz her şeyi kolayca inşa edebilirsiniz. Cryptovoxels’in gezegeni, The Corporation’a ilişik sokakları ve bireysel kişilere ilişik parselleri içeren Origin City adlı bir şehirden oluşur. Ek olarak platformdaki kullanıcılar, Ethereum cüzdanları olduğu sürece bir paket satın almayı seçebilirler.
Tüm bu platformlar, tüm adımların aynı şekilde ne işe yaradığını detaylı bir şekilde bilmek isteyen bazılarınız için Metaverse’e erişmenize destek olsa da, onlara hızlıca bir göz atalım, olur mu?
Metaverse’de arsa almaya karar verdiyseniz ve metaverse arazisine iyi mi yatırım yaparım diye düşünüyorsanız, bu adımları takip ederek siz de Metaverse evreninde bir arazi sahibi olabilirsiniz.
İşte, adım adım iyi mi Metaverse arsa alabileceğiniz:
- Arsa satın almak için ilk adım, Metamask yada Binance şeklinde bir kripto para cüzdana haiz olmanız gerekecek.
- İkinci adım, metaverse arsası alabilmek için; Ethereum, SAND (metaverinin oyun versiyonu, Sandbox ) yada MANA ( Decentraland platformuna bağlı) şeklinde kripto para birimlerini cüzdanınıza yüklemelisiniz. Mesela arazi satın almak için Sand yükleyebilirsiniz.
- Bu kripto paraları Binance şeklinde global kripto para borsalarından satın alabilirsiniz. Hatta elinizde başka coinler var ise bu tarz şeyleri SAND, DAI yada ETH ile değiştirebilirsiniz.
- Satın aldığınız yada elinizde mevcut olan bu coinleri, arsa alacağınız platformdaki hesaba yatırın.
- Yatırdığınız platformdan elinizdeki para miktarına bakılırsa ilk gayrimenkulünüzü kısaca ada yada parsel seçin.
Yukarıda verdiğimiz platformlar arsa alabilmek için şu anda popüler olarak malum platformlardır. Sanal dünyalarının bir parçası olan tanınmış şirketleri ve ünlüleri var. Arazi satın alma, direkt bu platformda yapılabilir yada herhangi bir satış NFT’lerin transferi yöntemiyle kaydedilir.
Bu platformların haricinde, opensea.io yada nonfungible.com şeklinde üçüncü taraf satıcılardan metaverse üstünde arazi alabilirsiniz.
JP Morgan, Snoop Dog, PwC ve Samsung şeklinde küresel işletmeler ve süperstarlar, çeşitli nedenlerle geliştirilmesi amaçlanan sanal alanlara aslına bakarsanız sahipler. Metaverse arsa fiyatı bir yıldan daha kısa bir süre ilkin, Decentraland yada Sandbox’taki (metaverse platformları) bir arsasının averaj fiyatı 1000$ civarındayken, bugün aynı arsanın maliyeti 13.000$ civarındaydı.
Sandbox mı yoksa Decentraland mı daha iyi?
Platform erişimi açısından, Sandbox net olarak kazanan görünüyor. Toplumsal medya yada e-posta hesabı yada bir Metamask cüzdanı vesilesiyle platforma girmek için birçok erişilebilir seçenek sunar. Sadece Decentraland, yalnızca bir cüzdan bağlayarak erişime izin verir.
Metaverse’ün Amacı Nedir?
Metaverse’ün amacı, Meta veri tabanındaki kullanıcılar sanal gerçeklik (VR), artırılmış gerçeklik (AR), suni zeka, toplumsal medya ve dijital para birimi şeklinde teknolojileri kullanarak fizyolojik dünyanın özelliklerini öykünmek eden sanal bir dünyada dolaştırmaktır. Sadece, unutulmamalıdır ki, insanoğlu metaverse’de bir dereceye kadar “yaşayabilir”.
Niçin Mühim?
Metaverse webin varisi olursa, ekonominin ve toplumun geleceği için son aşama mühim bir platform olacaktır. Feysbuk, kısmen sanal gerçekliğe büyük yatırım yaparak metaversede önder bir rol oynamayı hedefliyor. Feysbuk CEO’su Mark Zuckerberg bir röportajda, metaverse’in günümüzün toplumsal medyası şeklinde sürükleyici olmayan platformların yanı sıra sanal gerçekliği olan 3D medya teknolojilerini kapsadığını ve bunun bir tek oyun için hem de iş dünyası için de olacağı görüşünü deklare etti.
Metaverse bigün Ernest Cline’ın “Ready Player One”ın heybetli kurgusal yapısına benzeyebilir, sadece o zamana kadar Fortnite ve Roblox şeklinde oyunları, VRChat ve AltspaceVR şeklinde sanal gerçeklik toplumsal medya platformlarını ve Immersed için sanal emek harcama ortamları ile sürükeleyici metaverse deneyimi yaşanabilir. Bu izole alanlar birleşip beraber çalışabilir hale geldikçe, hakikaten de tekil bir meta evrenin ortaya çıkışını izlemiş olacağız.
Metaverse’in sahibi kim?
Kısa yanıt: asla kimse yada hepimiz. Daha uzun, daha yararlı yanıt: vasıta üreticileri, yazılım geliştiriciler, dünya kurucuları, sanatçılar, 3D modelleyiciler, oyun geliştiriciler, kullanıcılar, yatırımcılar, bunlar metaverse’in en meşhur sahipleridir.
Metaverse Web3 ile iyi mi ilişkilidir?
Meta veri deposu, AR/VR ve dijital para birimi şeklinde teknolojileri kullanırken, Web3 ‘de blok zinciri ve kripto para birimleri üstüne kuruludur. İkisi de değişik şekillerde kullanılıyor.
Çeviren: Meryem Sena BABACAN