Somut Anlam

Beş duyu organında biriyle algılanabilen, maddesi olan kavram ve varlıkları karşılayan kelimelere somut kelimeler denir; bu kelimelerin gösterdiği anlam özelliklerine de somut anlam denir
.
Örnekler;
Ağaç, taş, ev, mavi, soğuk, su, masa, yol, yürümek, koşmak…

Soyut anlamlı kelimeler mecazlı kullanılarak somuta aktarılabilir.

“Yazınızda kuru bir ifade görüyorum.”
“Adam yıldızlara basa basa yürüyordu.”

Somut ve Soyut Anlam

Bir sözcük, duyu organlarından biri kanalıyla algılanabilen bir varlığı gösterirse “somut anlamlı”, duyu organları kanalıyla algılanamayıp da zihinde mevcud kavramları gösterirse “soyut anlamlı” sözcük adını alır.

Örnek :
Ağaç, taş, hava, ses, koku, çiçek. (somut anlam)
Mutluluk, Sevgi, korku, kin, dostluk, insanlık. (soyut anlam)

Somut ve Soyut Anlamla İlgili Ikazlar :
1 – Bir sözcük temel anlamıyla somutken cümlede kazanılmış olduğu anlamıyla soyut olabilir.
Bu yüzden sözcükler somutluk soyutluk yönünden değerlendirilirken cümle içinde kazanılmış olduğu anlama nazaran değerlendirilir.
Örnek :
Sözgelimi “hava” sözcüğü dokunma duyusuyla ilgili somut bir anlam taşırken “Eski eşyalar salona ayrı bir hava vermiş.” cümlesinde soyut bir anlam kazanacak şekilde kullanılmıştır.

2 – Aktarma kanalıyla somut anlamlı bir sözcük bir somut anlam daha kazanarak kullanılabilir.
Örnek :
Organ adı olan somut anlamlı “ayak” sözcüğü, “sıranın ayağı, masanın ayağı, köprünün ayağı” benzer biçimde kullanımlarda yeni bir somut anlam kazanmıştır.

3 – Soyut bir kavramın gözle görünür kılınması için somut anlamlı bir sözcükle anlatılması söz mevzusu olabilir. Bu duruma somutlama denir.
Örnek :
Bu sözlerin onu kırmış. (“Üzmek”,”kırmak” la somutlaştırılmıştır.)
Sanki bakışlarıyla bizi eziyordu. (“aşağılayıp, küçümsemek”,”ezmek” le somutlaştırılmıştır.)
Kanunları çiğnemek suçtur.
(“ihlal edip, uymamak”, “çiğnemek” sözcüğüyle somutlaştırılmıştır.)

4 – Deyimlerimizin bir kısmı somutlamaya örnektir.
Örnek :
Öküz altında buzağı aramak (Akla uymayan bahanelerle kabahat ve suçlu bulma çabası)
Öp babanın elini (beklenmedik bir durum)
Örümcek kafalı (geri düşünceli, yenilikleri kabul etmeyen)

5 – ü Soyut anlamlı bir sözcük cümle içinde bir soyut anlam daha kazanarak kullanılabilir.
Örnek :
Karnım hemen hemen doymuş değil. (soyut-temel anlam)
Ömrü süresince okudu, hala okumaya doydu diyemem. (Soyut-mecaz anlam)
Fazlaca Okundular Fazlaca.