Psikoloji, zihinsel süreç ve davranışların bilimsel çalışmasını içeren bir bilimsel nitelikli ve uygulamalı bir bilim dalıdır. Psikologlar idrak, dikkat, duygu, kişilik, davranış ve kişiler arası ilişkiler şeklinde olguların üstünde çalışırlar. Psikoloji bununla birlikte aile, eğitim, işi şeklinde günlük yaşam da dahil olmak suretiyle, bu tür bilgilerin insan faaliyetlerinin değişik alanlarına uygulanması ve akıl sağlığı sorunlarının tedavisi ile ilgilidir.
Psikoloji, davranış bilimleri ’nden (toplumsal ve organik bilimleri kapsayan geniş bir bilim dalı) biridir.
Psikoloji, zihinsel işlevsellik kavramlarına fizyolojik ve nörolojik süreçleri dahil ederken, insanoğlunun toplumsal dinamizmdeki oynadığı görevi anlamaya çalışır.
Psikoloji; insan gelişimi, spor dalları, sıhhat, sanayi, hukuk ve maneviyat şeklinde alanlar ile ilgilenen emek harcama ve uygulamaların birçok alt dalını ihtiva eder.
Psikoloji; şuur, davranış ve toplumsal etkileşimi tanımlar ve açıklamaya çalışır.
Ampirik psikoloji, öncelikli olarak insan tecrübesini ve davranışını aslolan olduğu şeklinde açıklamaya çalışır.
1980 ‘lerden beri piskoloji, şuur ve beyin yada sinir sistemi arasındaki ilişkiyi incelemeye başladı.
Şuur ve beyin sistemi arasındaki etkileşim hala net değil: şuur mi zihin durumlarını etkiliyor, yoksa zihin durumları mı bilinci etkiliyor – ya da ikisi de mi değişik yollarda mı oluyor?
Psikoloji Zamanı
Erken psikoloji hem felsefeden hem de biyolojiden gelişti. Bu iki mevzunun tartışmaları, Aristoteles ve Sokrates dahil olmak suretiyle ilk Yunan düşünürlerine kadar uzanmaktadır.
“Psikoloji” kelimesinin kendisi , kelimenin tam anlamıyla “yaşam” yada “nefes” anlamına gelen Yunanca psyche kelimesinden türetilmiştir. Kelimenin türetilmiş anlamları “ruh” yada “öz” ihtiva eder.
Psikolojinin zamanı süresince, insan zihnini ve davranışını açıklamak için çeşitli fikir okulları oluşmuştur. Bazı durumlarda, belirli fikir okulları, bir süreliğine psikoloji alanına hakim olmak için terfi etti.
Psikolojinin Dalları
Psikolojinin birçok dalları vardır. Karşılaştırmalı psikoloji, hayvanların davranış ve zihinsel yaşam ile ilgili çalışmalardan söz eder. Ve bu dal piskoloji dışındaki hayvan davranışlarını inceleyen bilim dalları (etoloji şeklinde) ile ilgilidir.
Psikolojinin alanı öncelikli olarak insanlarla ilgili olmasına karşın hayvanların davranışları ve zihinsel süreçleri, evrimsel bağlantılar hakkında kuvvetli bir vurguya haiz olduğundan ve bunlar özünde psikolojide bir mevzu olduğundan (örn. hayvan biliş ve etoloji) araştırmaların mühim bir parçasıdır.
Bununla beraber, karşılaştırma kanalıyla ya da psikolojinin sinirbiliminde görülen duygusal ve davranışsal sistemlerin hayvan modellerinin yardımıyla insan iç yüzünü idrak etmek da ruhsal araştırmaların mühim bir parçasıdır.
Kişilik Psikolojisi
Kişilik psikolojsi; davranış, fikir ve duygu, doğrusu genel olarak “kişinin kişiliği” olarak adlandırılan kalıcı ruhsal kalıpları inceler.
Gelişim psikolojisi
Gelişim psikolojisi; ağırlıklı olarak insanoğlunun ömrü süresince aklının iyi mi geliştiğine odaklanır ve insanların dünyadaki şeyleri iyi mi anladığını, davrandığını, algıladığını ve bu süreçlerin yaşlandıkça iyi mi değiştiğini anlamaya çalışır. Üstelik bu; entelektüel, bilişsel, sinirsel, toplumsal yada etik gelişime odaklanabilir.
Kantitatif psikoloji
Kantitatif psikoloji; Araştırmalardaki sayısal ve istatiksel modellemenin uygulamasını ihtiva eder. Ve davranışsal verileri inceleyip açıklamak için istatistiksel yöntemlerin gelişimini izler.
Psikometrik psikoloji
Psikometrik pskoloji; zekanın, yeteneklerin, davranışların ve kişisel özelliklerin ölçümünü ele alan ruhsal ölçünün teorisi ve tekniğiyle ilgilenen, dalıdır.
Psikoloji türleri nedir
Anormal psikoloji: Anormal davranış ve psikopatolojinin incelenmesidir. Bu uzmanlık alanı, çeşitli zihinsel bozuklukların araştırılması ve tedavisine odaklanmıştır ve psikoterapi ve klinik psikoloji ile bağlantılıdır.
Biyolojik psikoloji: Biyolojik süreçlerin zihni ve davranışı iyi mi etkilediğini inceler. Bu alan sinirbilimle yakından bağlantılıdır ve beyin hasarına yada beyin anormalliklerine bakmak için MRI ve PET taramaları şeklinde araçlar kullanır.
Klinik psikoloji: Zihinsel bozuklukların değerlendirilmesi, teşhisi ve tedavisine odaklanır.
Bilişsel psikoloji: dikkat, bellek, idrak, karar verme, sorun çözme ve dil edinimi dahil olmak suretiyle insan fikir süreçlerinin incelenmesidir.
Karşılaştırmalı psikoloji: Hayvan davranışlarını inceleyen psikolojinin bir dalıdır.
Gelişim psikolojisi: Bilişsel kabiliyetler, terbiye, toplumsal işlevsellik, kimlik ve öteki yaşam alanları dahil olmak suretiyle yaşam boyu insanoğlunun büyümesine ve gelişimine bakan bir alandır.
Adli psikoloji: Hukuk ve ceza adaleti sisteminde ruhsal araştırma ve ilkeleri kullanmaya odaklanan uygulamalı bir alandır.
Endüstriyel-örgütsel psikoloji: İş performansını çoğaltmak ve çalışanları seçmek için ruhsal araştırmaları kullanan bir alandır.
Kişilik psikolojisi: Kişiliğin iyi mi geliştiğini ve her bir bireyi benzersiz kılan fikir, davranış ve özelliklerin kalıplarını anlamaya odaklanır.
Toplumsal psikoloji: Grup davranışı, bireysel davranış üstündeki toplumsal etkisinde bırakır, tutumlar, önyargı, uygunluk, saldırganlık ve ilgili mevzulara odaklanır.
Bunlar da ilginizi çekebilir:
Editör / Yazar: Fuat Kağan BULGURCU