Güzelavrat otu; garip bir isme haiz bu ot, “Tubiflore” takımından, “Solanaceae” familyasından, “Atropa” türünden, “Atropa belladonna L. A. acuminita” cinsinden bir ottur.
Güzelavrat Otunun Kökeni ve Yayılışı
Güzelavrat otu bitkisi, uzun süredir bilinmesine karşın tıpta 18. yüzyıl’dan itibaren kullanılmaya başlanmıştır. “Atropa”, Yunanca kullanılmaz, “Bella” İtalyanca güzel, “Donna” hanım anlamına gelmektedir. Başka bir ifade ile nebat zehirli olmasına karşın görünümü güzel olduğundan bu adı almıştır.
Atropa, Orta ve Cenup Avrupa’da, Şimal ABD’da, Afrika’da, Rusya’da, Kafkasya’da, Ukranya’da, Pakistan’da ve Hindistan’da yetişmektedir.
Devletimizde ise Kırklareli, Bolu, Balıkesir, Trabzon, Sinop, Artvin, Adana ve Hatay’da yetişmektedir. Bugün İspanya, Balkan ülkeleri, İngiltere, ABD ve birçok ülkede tarımı yapılmaktadır. Atropa, deniz seviyesinden itibaren 1400 metre yükseklikten sonrasında ekonomik olmamaktadır.
Yaralanma Yönleri
Atropa, zehirli bir nebat olmasına karşın geniş bir kullanım alanına haizdir. Atropanın kullanılan kısmı; kök, sap, yaprak ve meyveleridir. Fakat bitkinin her organında değişik oralanlarda alkoloit bulunur. Atropa, ihtiva ettiği etkili maddelerden dolayı tıpta fazlaca yönlü kullanılmaktadır. Göz irisinin istirahatini sağlamada, hastayı narkoza hazırlamada, kalp hastalıklarında, spazım kaynaklı kabızlıklarda, vasıta tutmalarında, kurşun zehirlenmelerinde, çoçukların sakinleşmesi ve ferahlaması için hazırlanan şurupta, göz kapak ameliyatlarında, mide, bağırsak ve astım hastalığı tedavisinde ve böbrek taşlarının düşürülmesi, uykusuzluğa karşı ve ağrı kesici olarak kullanılır.
Yapraklarından hazırlanan fermante madde ve bazı eksraktlar, atropin sülfat preparatlarından tababette ağrı kesici, sakinleştirici ve spazm çözücü olarak kullanılır. Yapraklarından asmatolin yada astimatin terkibinde bronşal astım hastalığında sigara şeklinde kullanılır.
Nebat, fazlaca zehirli (10-12 meyvede 0.06-0.10 g atropin vardır ve bu miktar erişkin bir insanı öldürmek için kafi) olması dolayısıyla halk ilacı olarak kullanılmaktan kaçınılmalı ve hekim kontrolünde hazırlanmalıdır.